W rozmowie zespołu Strategy & Future – Jacka Bartosiaka, Alberta Świdzińskiego i Marka Stefana – poruszono szerokie spektrum tematów dotyczących polityki zagranicznej USA, refleksji nad II wojną światową i jej współczesnym odbiciem, a także kryzysu przywództwa i systemowych zmian globalnych.
Polityka USA wobec Europy i Intermarium
Bartosiak odnosi się do aktualnych działań Donalda Trumpa i jego polityki międzynarodowej. Zauważa, że mimo retoryki prorozwojowej, działania administracji USA mogą prowadzić do osłabienia regionu Intermarium (obszar pomiędzy Morzem Bałtyckim, Czarnym i Adriatyckim). „Amerykanie chcą osłabić Intermarium (…) akceptację do jure Krymu (…) de facto osłabiają na rzecz Rosji Intermarium i trwale dzielą je”. Krytycznie odnosi się do prób uzasadniania decyzji USA jako korzystnych dla Polski. Ostrzega, że może się powtórzyć sytuacja z okresu II wojny światowej, kiedy to Zachód instrumentalnie traktował Warszawę.
Kryzys przywództwa i elity polityczne
Zespół zauważa, że obecne elity polityczne nie potrafią właściwie odczytywać sygnałów zmian. „Tyrania status quo (…) obowiązuje w głowach naszych przywódców”. Świdziński wspomina, że Polacy żyją w przekonaniu, że obecna stabilność jest trwała, podczas gdy faktycznie mamy do czynienia z okresem „pieredyszki” – tymczasowego zawieszenia, które historycznie prowadziło do tragedii.
Refleksja nad pamięcią o wojnie
Bartosiak i Świdziński wspominają, jak wojna światowa była kiedyś „wczoraj” – żywa w pamięci społeczeństwa. Obecnie, mimo że mija 80 lat od jej zakończenia, jej obecność w świadomości społecznej zanika. „Jak się uczyło historii w szkole podstawowej czy średniej, to tylko do II wojny światowej”.
Filozoficzna perspektywa czasu i przemian
Rozmówcy porównują kolejne dekady historii – od 1900 do współczesności – pokazując, jak iluzja stabilności dominowała w każdej epoce. Cytują przykład Friedmana i jego porównania Europy sprzed i po wojnach światowych. Wskazują, że pomimo pozorów normalności, każda epoka może skrywać zarzewie globalnych zmian.
Obawy przed powtórką z historii
Bartosiak ostrzega, że tak jak w 1943 r. było oczywiste, że Polska zostanie „zrobiona w pambuko”, tak teraz może powtórzyć się podobny scenariusz. Porównuje działania Trumpa z polityką Obamy czy Bidena, zauważając ciągłość instrumentalnego traktowania Polski w kalkulacjach wielkich mocarstw.
Wnioski:
- Elity polityczne Polski mogą nie rozumieć skali nadchodzących zmian i traktują obecną sytuację jako trwałą.
- USA prowadzą politykę, która de facto może osłabiać strategiczne interesy Polski.
- Społeczne i polityczne zapomnienie o doświadczeniach II wojny światowej może prowadzić do błędów w ocenie współczesnych zagrożeń.
- Historia powinna być przestrogą i podstawą do realistycznej oceny aktualnej sytuacji geopolitycznej.
Tezy:
- Trump prowadzi politykę osłabiającą Intermarium i dzielącą Europę Środkowo-Wschodnią.
- Europa i Polska nie są przygotowane na zakończenie epoki transatlantyckiej i potrzebują nowego modelu przywództwa.
- Obecna sytuacja globalna może być kolejnym etapem „wojny systemowej”.
- Pamięć historyczna słabnie, co wpływa na zdolność oceny ryzyka i zagrożeń.
- Zachowanie relacji z USA nie powinno oznaczać akceptacji każdej polityki, która może być sprzeczna z interesem narodowym.