Wprowadzenie
Poniższy tekst stanowi szczegółowe opracowanie spotkania autorskiego z Igorem Witkowskim, które odbyło się w Księgarni-Galerii Nieznanego Świata. Głównym tematem rozmowy była premiera dwóch nowych publikacji autora: „Wojownicy Światła” oraz „Podróż na Jowisza”. Witkowski, znany z ponad stu publikacji dotyczących historii, technologii i rozwoju świadomości, przedstawia w nich analizę mechanizmów psychologicznych stojących za historycznymi przeskokami cywilizacyjnymi oraz wizję nadchodzących przemian. Materiał porusza kwestie ewolucji psychicznej ludzkości, kryzysu współczesnych instytucji (w tym Kościoła i systemu edukacji) oraz roli młodego pokolenia w procesie globalnego „odreagowania”.
Nowy etap twórczości i nadchodzące wyzwania
Igor Witkowski rozpoczyna spotkanie od zaznaczenia, że jego najnowsze książki otwierają nowy rozdział w jego twórczości, adekwatny do nadchodzących czasów. Wcześniejsze pozycje, takie jak „Instrukcje przebudzenia” czy „Początek Nowej Ery”, miały charakter przygotowawczy i ogólny. Obecnie, w obliczu wchodzenia w nową fazę przemian, zapotrzebowanie czytelników ulegnie zmianie.
„Nie będzie tutaj chodziło o to, jak ogólnie, że tak powiem, zmieniać nastawienia, zmieniać swoją kulturę (…), tylko wyraźniej ludzie będą widzieć wyzwanie, jakie stoją, jakie nowy czas stwarza, że chodzi o wyjście z pewnych pułapek”.
Autor podkreśla, że ludzie będą wkrótce poszukiwać konkretnych rozwiązań w zakresie rozwoju człowieka, co wynika z bezpośredniej obserwacji destrukcyjnych procesów zachodzących w świecie.
„Wojownicy Światła” – mechanizmy przeskoków cywilizacyjnych
Książka „Wojownicy Światła” koncentruje się na analizie historycznych momentów, w których ludzkość wychodziła z mentalnych i kulturowych pułapek. Witkowski bada, dlaczego niektóre z tych procesów kończyły się sukcesem, a inne porażką. Kluczowym wnioskiem jest to, że mechanizm zmian nie opiera się na racjonalnej analizie czy świadomych wyborach większości społeczeństwa.
„Gdyby to zależało od świadomości, od wyborów świadomych i od czynnika racjonalnego, no to by znaczyło, że prawie na pewno się nie uda, dlatego, że niewielka część ludzi, no tym się kieruje tak naprawdę w życiu”.
Proces ten opiera się na tzw. odreagowaniach, które funkcjonują w sferze symboli i emocji. Dotychczasowa rzeczywistość, wcześniej wartościowana pozytywnie, nagle zaczyna być postrzegana negatywnie z powodu dostrzegalnych sprzeczności i zagrożeń.
Analiza historyczna: Upadek Średniowiecza
Jako przykład mechanizmu odreagowania, Witkowski przywołuje koniec epoki średniowiecza. Ludzie tkwili w tym systemie przez niemal tysiąc lat, mimo braku znaczącego postępu materialnego i wszechobecnego okrucieństwa. Zmiana nastąpiła nie z powodu racjonalnej kalkulacji, ale przez emocjonalne odrzucenie systemu, który stał się „antyludzki” i pełen sprzeczności.
„Odbierali światopogląd średniowieczny jako (…) antyludzki. W sensie destrukcyjny wobec człowieka. Dlatego, że człowiek średniowieczny miał generalnie był takim człowiekiem masowym, kolektywnym, bardzo słabo zindywidualizowanym”.
Kluczowym czynnikiem była konfrontacja z rzeczywistością, np. ze światem arabskim (Grenada), który przewyższał ówczesną Europę poziomem piśmiennictwa i kultury. Dodatkowo, absurdy debat scholastycznych (np. rozważania o liczbie aniołów na łebku szpilki) obnażyły rozziew między ideologią a rzeczywistością, co doprowadziło do „rozsymbolizowania” gmachu średniowiecza.
Współczesne analogie: Kryzys Kościoła i edukacji
Witkowski stosuje te same mechanizmy analityczne do współczesności. Wskazuje na kryzys Kościoła Katolickiego, który nie wynika z ataków na dogmaty, ale z rozpadu sfery symbolicznej. Wizerunek duchownego jako osoby „bliżej Boga” zderzył się z informacjami o nadużyciach seksualnych i braku empatii, tworząc nietolerowalną sprzeczność.
„W momencie, kiedy zaczęły docierać sygnały takie, że no to jest człowiek, który na ogół ma zaburzoną seksualność (…) no to pojawiły się sprzeczności w tym, w tym gmachu symbolicznym (…) to się wtedy cały ten gmach symboliczny ma tendencję do rozpadania się”.
Podobny proces dotyczy systemu edukacji i wychowania. Autor zauważa, że obecny system niszczy naturalny potencjał dzieci, prowadząc do ich „zezwierzęcenia” i utraty zdolności do samodzielnego myślenia. Obserwuje się u młodych ludzi zanik zainteresowań i niezdolność do wyszukiwania informacji, co nie jest winą technologii (smartfonów), lecz głębszych zmian psychologicznych.
Ciemna triada i nadchodząca katastrofa społeczna
Witkowski ostrzega przed konsekwencjami obecnych błędów wychowawczych. U dorastających pokoleń, szczególnie w krajach anglosaskich, ujawnia się tzw. ciemna triada (narcyzm, makiawelizm, psychopatia) lub „ciemna tetrada”. Są to ludzie niezdolni do empatii, irracjonalni i sterowani lękiem.
W obliczu nadchodzącego krachu gospodarczego i systemowego (spowodowanego m.in. lockdownami, inflacją, wojnami i polityką celną USA), te zaburzone postawy doprowadzą do gwałtownych reakcji społecznych.
„Jeśli dojdzie do tego, że załamie się (…) nastąpi jakiś kompletny krach gospodarczy (…) to na pewno będziemy mieli dużo ostrzejszy problem i to taki, który wielu ludzi (…) zaskoczy”.
Rola młodego pokolenia i „Podróż na Jowisza”
Druga omawiana pozycja, „Podróż na Jowisza”, to forma fotokomiksu skierowana do młodzieży. Jest to opowieść science-fiction, która ma na celu wyjaśnienie młodym ludziom mechanizmów świata, w którym żyją, oraz pokazanie alternatywy w postaci rozwoju świadomości.
Witkowski podkreśla, że dorośli są często zablokowani na rozwój („beton”), podczas gdy dzieci wykazują naturalną otwartość i wyczulenie na fałsz. Nadchodzące przemiany będą polegały na odreagowaniu „świata starych ludzi” przez młodych.
„To, co się będzie działo, będzie odreagowaniem świata starych ludzi przez młodych ludzi. (…) Między tymi grupami jest dramatyczna różnica”.
Kluczem do przyszłości jest uświadomienie dzieciom, że mają wybór i mogą wyjść ze schematów, które je niszczą. Bez tego, jak pokazuje przykład USA (gdzie znaczna część dzieci ma problemy z czytaniem i pisaniem), cywilizacji grozi zapaść.
Świadomość a Sztuczna Inteligencja
Podczas sesji pytań i odpowiedzi poruszono temat definicji świadomości oraz AI. Witkowski definiuje świadomość jako racjonalny komponent umysłu, pozwalający na rozumienie motywacji własnych działań i logiczne ich wyjaśnianie. Nieświadomość natomiast opiera się na symbolach, emocjach i dziedziczonych wzorcach (instynktach).
W ocenie autora, sztuczna inteligencja nie posiada świadomości.
„To nie myśli. To odtwarza to, co ludzie już stworzyli i co najwyżej łączy to w inny sposób, ale nie myśli i bardzo dużo brakuje do tego, żeby to było w stanie myśleć”.
AI brakuje kreatywności i „zdrowego rozsądku”, co potwierdzają przykłady błędnych lub sprzecznych odpowiedzi generowanych przez systemy przy prostych zadaniach fizycznych.
Kultura pisana vs oralna
Witkowski wyjaśnia również różnicę między kulturą pisaną a oralną (niepiśmienną). Osoby niekorzystające ze słowa pisanego (lub korzystające w stopniu minimalnym, np. tylko proste portale) posługują się innym aparatem pojęciowym i myśleniem. Prowadzi to do regresu cywilizacyjnego, widocznego już w społeczeństwach zachodnich, gdzie ludzie stają się niezdolni do konstruktywnego rozwiązywania problemów w obliczu kryzysu, szukając raczej destrukcji.
Myślenie magiczne i zabobony
W odpowiedzi na pytanie o współczesną wiarę w magię, autor przytacza opinię profesor z warszawskiej uczelni, która stwierdziła, że natężenie wiary w zabobony i myślenie magiczne w dzisiejszych społeczeństwach zachodnich jest większe niż w średniowieczu. Jest to kolejny dowód na irracjonalność współczesnego świata.
Wnioski:
- Nadchodzące przemiany cywilizacyjne będą oparte na mechanizmie psychologicznego odreagowania, a nie na racjonalnych wyborach.
- Obecny system edukacji i wychowania blokuje rozwój dzieci, prowadząc do wykształcenia się u nich cech „ciemnej triady” i braku empatii.
- Kryzys instytucji takich jak Kościół wynika z „rozsymbolizowania” – dostrzeżenia rażących sprzeczności między ideologią a rzeczywistością.
- Młode pokolenie jest jedyną grupą zachowującą potencjał rozwojowy i otwartość na prawdę, w przeciwieństwie do zablokowanych dorosłych.
- Sztuczna inteligencja nie posiada świadomości ani zdolności kreatywnego myślenia; jest jedynie narzędziem odtwórczym.
- Zanik kultury słowa pisanego prowadzi do regresu intelektualnego i powrotu do mentalności plemiennej/oralnej.
Tezy:
- Ewolucja psychiczna ludzkości odbywa się poprzez skokowe odreagowania emocjonalno-symboliczne.
- Racjonalne argumenty są nieskuteczne w procesie masowych zmian społecznych.
- Współczesny świat Zachodu stoi w obliczu katastrofy społecznej i gospodarczej, która obnaży prawdę o kondycji ludzkiej.
- Rozwój ludzkości zależy od uratowania potencjału dzieci i pokazania im alternatywy dla obecnego systemu.
- Świadomość to zdolność do rozumienia i logicznego wyjaśniania motywów własnego działania; większość ludzkich zachowań jest nieświadoma.
- Poziom myślenia magicznego we współczesnym społeczeństwie przewyższa ten ze średniowiecza.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?:
- Materiał oferuje unikalną, psychologiczno-historyczną perspektywę na mechanizmy zmian cywilizacyjnych, wykraczającą poza standardowe analizy polityczne.
- Igor Witkowski przedstawia diagnozę współczesnego kryzysu edukacji i wychowania, która jest kluczowa dla zrozumienia kondycji młodego pokolenia.
- Film wyjaśnia, dlaczego racjonalne argumenty często nie działają w debacie publicznej i co tak naprawdę steruje masowymi zachowaniami.
- Autor omawia różnicę między świadomością ludzką a sztuczną inteligencją w sposób przystępny i demitologizujący technologię.
- Nagranie zawiera konkretne ostrzeżenia dotyczące nadchodzących wstrząsów społeczno-gospodarczych i wskazówki, jak zachować równowagę psychiczną w trudnych czasach.
- Jest to rzadka okazja do zapoznania się z koncepcją „rozsymbolizowania” rzeczywistości jako motoru napędowego historii.