Wprowadzenie
Rozmowa dotyczy masowych wezwań do wojska (na ćwiczenia i po odbiór kart mobilizacyjnych), podstaw prawnych, grup ryzyka, realnych skutków dla życia prywatnego i zawodowego oraz dostępnych, legalnych ścieżek działania — ze szczególnym akcentem na różnicę między służbą czynną a służbą zastępczą. Gość: radca prawny Katarzyna Tarnawa-Gwóźdź. Prowadzący porusza również wątki organizacyjne (meldunek, doręczenia, terminy) oraz szerszy kontekst polityczno-społeczny.
Pełne opracowanie materiału
Zakres i skala wezwań
- Pada informacja, że wezwania dotyczą „od 18 do 60 roku życia”, a „żołnierze rezerwy ze stopniem oficerskim” podlegają do 63. roku życia (liczony rok kalendarzowy ukończenia wieku). Cytat: „Z każdej grupy wiekowej tak naprawdę te wezwania się pojawiają.”
- Wskazywane zawody na wczesnym etapie: informatycy, mechanicy, logistyka/transport, około-medyczne (w tym farmaceuci), weterynaria („technik weterynaryjny ostatnio się też trafił”).
- Prowadzący przytacza projekt rozporządzenia na 2025 r.: „do czynnej służby wojskowej (…) nawet 16 000 osób, a do ćwiczeń wojskowych rezerwy nawet 200 000 osób”, sumarycznie „do 330 000 Polaków”. Gość przyznaje, że nie zna pełnej skali, lecz „codziennie zgłaszają się dziesiątki ludzi”.
Historie i nastroje społeczne
- Najczęstsze pytanie przychodzących: „Co ja mam zrobić? Przecież ja mam rodzinę, dzieci, firmę, osoby na utrzymaniu… Co będzie z moją pracą, firmą, rodziną?”
- Cytat: „To nie jest nasza wojna… nie chcę nikomu robić krzywdy.”
- Pojawia się krytyka retoryki politycznej: „premier (…) mówi: ‘to jest nasza wojna’”, przy jednoczesnym podkreśleniu, że „ustawa o obronie ojczyzny mówi, że mamy bronić naszego kraju, naszych granic.”
Kluczowe rozróżnienia prawne
- Różnica: rezerwista vs. żołnierz rezerwy. Gość sygnalizuje, że od tego zależy status prawny i zakres obowiązków (w tym odpowiedzialność karna).
- Różnica: „zwolnienie z ćwiczeń w czasie pokoju” (art. 5) vs. mobilizacja. W czasie pokoju istnieją ustawowe zwolnienia (np. opieka nad dzieckiem do 8 lat, osoba obłożnie chora pod opieką, jedyny żywiciel, rolnik, kobiety w ciąży i do 6 miesięcy po porodzie). W mobilizacji te przesłanki mogą co najwyżej dawać podstawę do „odroczenia” decyzją uznaniową dowódcy po stawieniu się w garnizonie. Cytat: „To tak naprawdę nie zwalnia…”
- Zmiana dot. Polaków za granicą: „od 7 września 2025 r. zwolnieni są tylko posiadający podwójne obywatelstwo i stałe zamieszkanie za granicą; rezydenci z pobytem stałym zostali włączeni do zobowiązanych.”
Doręczenia i meldunek
- Nieodebranie pisma nie „anuluje” obowiązku. Cytat: „Zostawia się wezwanie ze skutkiem doręczenia w aktach sprawy.”
- Wskazanie ryzyka dla osób zameldowanych pod adresem, pod którym nie mieszkają: pismo może zostać doręczone skutecznie.
- Skutki: w przypadku rezerwistów uchylanie się od obowiązków może skutkować odpowiedzialnością karną („co najmniej trzy lata pozbawienia wolności wzwyż”).
Służba zastępcza — legalna alternatywa dla pacyfistów
- Istota: możliwość „obrony ojczyzny” w formacji niezbrojnej z powodu „wiary/światopoglądu zabraniającego krzywdzenia innych”.
- Zakres zadań: praca w instytucjach o znaczeniu strategicznym, wsparcie straży pożarnej, infrastruktury, transportu, korespondencji, logistyki.
- Krytyczny termin: wniosek o służbę zastępczą można złożyć „tylko i wyłącznie w jednym dniu – w dniu wręczenia karty z wezwaniem na ćwiczenia bądź karty mobilizacyjnej”.
- Ostrzeżenie: powoływanie się wyłącznie na przesłanki zwolnień „ćwiczebnych” lub odroczeń w mobilizacji może zamknąć drogę do służby zastępczej.
Ćwiczenia, przysięga i zmiana statusu
- Pojawiają się zachęty finansowe (np. „6000 zł miesięcznie” dla młodych).
- W praktyce część szkoleń jest sensowna, część – według relacji wojskowych – sprowadza się do „jak najszybszego” doprowadzenia do złożenia przysięgi, co zmienia status z rezerwisty na żołnierza rezerwy i uruchamia pełniejszą odpowiedzialność karną za uchylanie się „od wykonania rozkazu”.
Ewakuacje i obrona cywilna
- Wspomnienie planów ewakuacyjnych gmin przy granicy wschodniej; pytania „dokąd” i jak mają wyglądać realne procedury, zwłaszcza zimą.
- Krytyka informatorów (np. „podręczniki za 22,5 mln zł o plecaku ewakuacyjnym”) przy braku spójnych rozwiązań infrastrukturalnych (np. „schrony”).
Ramy szerszej debaty
- Prowadzący przywołuje analogie do „oswajania” społeczeństwa z ograniczeniami znane z pandemii (retoryka, eskalacja, „ostatnia prosta”).
- Gość podkreśla złożoność ustawy o obronie ojczyzny: „uczyłam się tej ustawy prawie rok”, „kompilacja ponad 20 ustaw i 47 rozporządzeń”.
- Pada teza, że spokój społeczny wymaga przejrzystych, legalnych dróg (jak służba zastępcza) i edukacji w podstawowych definicjach (np. „rezerwista” vs „żołnierz rezerwy”).
Pracodawcy i przedsiębiorcy
- Pytanie: czy prowadzenie firmy, bycie pracodawcą, posiadanie „know-how” coś zmienia? Odpowiedź: „Nie ma to żadnego znaczenia… Excel po prostu i lecimy po PESELach.”
- Wskazuje to na brak indywidualnych wyłączeń z tytułu roli gospodarczej danej osoby na etapie kierowania wezwań.
Zagranica i „grupa chętnych”
- Pojawiają się wątki polityczne dotyczące finansowania wsparcia dla Ukrainy, „grupy chętnych”, ryzyka zadłużania i ciężaru dla budżetu.
- Padają opinie, że udział Polski w cudzym konflikcie jest „sprzeczny z polską racją stanu”, a pomoc powinna być „racjonalna”, nie poprzez niekompletne zakupy uzbrojenia.
Propozycje działań obywatelskich (społeczne)
- Edukacja i rozmowa „bez agresji” o prawach, procedurach, celu służby zastępczej.
- Budowa oddolnych struktur lokalnych (stowarzyszenia, samorządy), kontrola władzy wykonawczej „od dołu”.
- Publiczne, kulturalne wyrażanie sprzeciwu wobec wciągania do wojny; wskazanie, że „ruchy polityków” są obserwowane.
- Szacunek dla żołnierzy zawodowych oraz rozróżnienie „obrony kraju” od udziału w konflikcie zewnętrznym.
Organizacja praktyczna i wsparcie prawne
- Gość odsyła do materiałów edukacyjnych oraz gotowych pism (m.in. wniosek o służbę zastępczą), z podanym adresem mailowym do obsługi korespondencji.
- Wspomniane źródła i osoby:
- Strona: kasiatarnawa.pl (zakładka „Nowe pisma płatne”).
- Kanały: por. Piotr Powałka, Andy Choiński, Krzysztof „Ator” Woźniak.
- Kontakt: „zastepczasw@gmail.com” (pisownia bez polskich znaków).
Wątki poboczne i kontekst medialny
- Zapowiedź konferencji w Katowicach (link w opisie oryginalnego filmu).
- Wzmianki o ćwiczeniach przy granicy, zwiększeniu ochrony granic „od 3 października do końca kwietnia”.
- Zastrzeżenia co do interpretacji przepisów oraz wezwanie, aby sprawdzać aktualne rozporządzenia i decyzje organów.
Zakończenie rozmowy
- Podkreślony postulat: „pokój” i „spokój w Polsce”. Cytat finałowy: „Spokoju dla wszystkich… doprowadźmy, żeby cały czas w Polsce był pokój.”
Wnioski:
- Wezwania obejmują szerokie grupy wiekowe i zawodowe; w 2025 r. planowana skala (różne formy) sięga setek tysięcy osób.
- Krytyczne jest rozróżnienie „rezerwista” vs. „żołnierz rezerwy” oraz „zwolnienia ćwiczebne w czasie pokoju” vs. „odroczenia w mobilizacji”.
- Nieodebranie pisma nie eliminuje skutku doręczenia; błędny meldunek to realne ryzyko.
- Służba zastępcza to legalna, realna ścieżka dla osób o spójnym światopoglądzie/wyznaniu sprzeciwiającym się przemocy — wniosek składa się wyłącznie w dniu wręczenia wezwania/karty.
- Bycie przedsiębiorcą/żywicielem zespołu nie stanowi obecnie tarczy przed wezwaniem.
- Edukacja prawna i spokojna aktywność obywatelska są kluczowe; zalecana budowa kompetentnych struktur lokalnych.
- Szacunek dla żołnierzy zawodowych łączy się z postulatem, by nie wciągać kraju w konflikt zewnętrzny.
Tezy:
- „W czasie pokoju” obowiązują inne zwolnienia niż w mobilizacji; w mobilizacji decyduje uznanie dowódcy po stawieniu się w garnizonie.
- Wniosek o służbę zastępczą składa się tylko w dniu wręczenia wezwania/karty — to „okno jednego dnia”.
- Meldunek i doręczenie zastępcze mogą przesądzać o obowiązkach i odpowiedzialności.
- Część szkoleń może de facto zmierzać do jak najszybszego złożenia przysięgi i zmiany statusu prawnego.
- Dyskurs publiczny bywa eskalacyjny; rekomendowana jest praca u podstaw, bez agresji, z naciskiem na legalne rozwiązania i jawność.
- Obrona kraju i służba zastępcza nie są sprzeczne — to alternatywne formy tego samego obowiązku wobec państwa.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?:
- Praktyczne rozróżnienia: rezerwista vs. żołnierz rezerwy (wpływ na prawa i kary).
- Konkretne progi wieku i „rok kalendarzowy” jako moment graniczny.
- Wyjaśnienie ograniczeń „zwolnień” w czasie mobilizacji oraz roli dowódcy.
- Dokładny opis ścieżki służby zastępczej (w tym jedyny właściwy termin złożenia wniosku).
- Ostrzeżenia dot. doręczeń i meldunku — wysokie ryzyko „skutku doręczenia” mimo braku odbioru.
- Realne historie ludzi i konsekwencje dla rodzin oraz firm.
- Piguła działań obywatelskich bez agresji: edukacja, samorząd, lokalne struktury.
- Wskazanie miejsc z gotowymi pismami i materiałami edukacyjnymi (kasiatarnawa.pl, autorzy wskazani w rozmowie).
Przydatne adresy/hasła z rozmowy:
- Materiały i pisma: https://kasiatarnawa.pl (zakładka „Nowe pisma płatne”)
- Kanały edukacyjne wymieniane w rozmowie: por. Piotr Powałka, Andy Choiński, Krzysztof „Ator” Woźniak
- Kontakt operacyjny (wg rozmowy): „zastepczasw@gmail.com” (bez polskich znaków)