SPRAWDŹ, czy nie unikasz opodatkowania! Nowa opinia o Fundacji Rodzinnej

Wprowadzenie

W filmie „SPRAWDŹ, czy nie unikasz opodatkowania! Nowa opinia o Fundacji Rodzinnej” autor omawia najnowszą, majową opinię Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania dotyczącą stosowania instytucji fundacji rodzinnej w celu optymalizacji podatkowej przy sprzedaży akcji przedsiębiorstwa. W materiale znajdziemy:

wyjaśnienie celu i kompetencji Rady,
opis stanu faktycznego: zakładanie fundacji, darowizna akcji, ich sprzedaż przez fundację i wypłata środków,
analizę klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a Ordynacji podatkowej) w odniesieniu do tego schematu,
wskazówki, jak chronologicznie i substancjalnie planować transakcję, by uniknąć zakwalifikowania jej jako działania sztucznego.

Celem tego opracowania jest przełożenie 30-stronicowej opinii Rady na przejrzysty, neutralny i dokładny tekst, zawierający wszystkie kluczowe informacje, wzbogacony odwołaniami do oryginalnych przepisów i praktyki, z zachowaniem wiernych cytatów.

1. Rola i zakres działania Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania

Fundacja rodzinna, wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2023 r., umożliwia gromadzenie i długoterminowe zarządzanie majątkiem bez natychmiastowego obowiązku podatkowego (zwolnienie z CIT do momentu wypłaty świadczeń). Faktem jest, że organ kontroli skarbowej (szef KAS) skierował do Rady wniosek o ocenę zastosowania klauzuli ogólnej przeciw unikaniu opodatkowania (art. 119a OP) w sytuacji sprzedaży akcji przez fundację zamiast przez osobę fizyczną.
Scenariuszem możliwym jest, że Rada – organ opiniodawczy, lecz niewiążący – swoje stanowisko potraktuje jako wytyczną dla przyszłych kontroli. W opinii z 29 maja 2025 Rada szczegółowo przedstawiła, jakie działania jej zdaniem mieszczą się w granicach dopuszczalnego planowania podatkowego, a które mogą zostać uznane za sztuczne.

2. Kronologia zdarzeń w stanie faktycznym

Autor opinii opisuje następujące etapy transakcji (chronologia faktów):

Maj 2023
- Podpisanie dokumentu „Head of Terms” określającego wstępne warunki sprzedaży akcji przedsiębiorstwa.
- Akt notarialny ustanawiający fundację rodzinną.
Lipiec 2023
- Darowizna akcji przez założyciela na rzecz fundacji rodzinnej.
- Fundacja w organizacji zawiera przedwstępną, a następnie ostateczną umowę sprzedaży akcji inwestorowi.
Sierpień 2023
- Finalizacja transakcji – fundacja przekazuje akcje inwestorowi, otrzymuje zapłatę i deponuje środki na swoich rachunkach.
Po transakcji
- Beneficjenci (założyciel i jego małżonka) otrzymują świadczenia z fundacji.

Ta szybka sekwencja działań – założenie fundacji i wprowadzenie do niej akcji bezpośrednio przed sprzedażą – stała się przedmiotem badania szefa KAS.

3. Mechanizm podatkowy: korzyść vs. unikanie opodatkowania

Fakt: Sprzedaż akcji przez osobę fizyczną pociąga za sobą podatek dochodowy 19 % + 4 % daniny solidarnościowej.
Fakt: Jeśli akcje są własnością fundacji rodzinnej, fundacja nie płaci tego podatku od zbycia; obowiązek CIT (15 %) powstaje dopiero przy wypłacie świadczenia beneficjentom.
Scenariusz możliwy: Podatnik zamiast sprzedać akcje osobiście, wnosi je do fundacji, by odłożyć podatek do momentu realnego wypływu środków.

Rada zwraca uwagę, że optymalizacja podatkowa – dążenie do jak najmniejszego obciążenia – jest „normalne i pożądane” (ocena), ale staje się podejrzana, gdy fundacja jest użyta jedynie jako technika do uniknięcia daniny bez zamiaru zatrzymania i inwestowania środków.

4. Kryteria sztuczności działania według Rady

Rada zastosowała następujące kryteria do oceny, czy mamy do czynienia z działaniem sztucznym i unikaniem opodatkowania:

Motywacja główna – czy powołanie i użycie fundacji rodzinnej miało na celu wyłącznie uzyskanie korzyści podatkowej?
Zachowanie majątku – czy środki ze sprzedaży zostały w fundacji zatrzymane i inwestowane zgodnie ze statutowymi celami (sukcesja, pomnażanie kapitału), czy szybko wypłacone beneficjentom?
Czas i kolejność – wprawdzie istotny, lecz nie decydujący; ważniejsze, by środki nie były faktycznie „pomnażane” w strukturze.

W omawianym stanie faktycznym Rada uznała, że darowizna akcji i ich natychmiastowa sprzedaż, a następnie wypłata środków beneficjentom, nie służyły gromadzeniu i zarządzaniu majątkiem, lecz realizacji jedynie celu podatkowego.

5. Cel prawny fundacji rodzinnej a granice zwolnienia

Fakt: Ustawa o fundacji rodzinnej pozwala na:

gromadzenie rodzinnego majątku,
jego długoterminowe zarządzanie i inwestowanie,
sukcesję międzypokoleniową bez konieczności opodatkowania od razu każdej transakcji.

Rada podkreśla: głównym celem zwolnienia jest pozostawienie kapitału w kraju na wiele pokoleń i rozwój krajowych inwestycji. Sprzedaż mienia i natychmiastowa wypłata gotówki bez ponownej reinwestycji są sprzeczne z ustawowym założeniem.

6. Wnioski praktyczne i zalecenia

Na podstawie opinii Rady przedsiębiorcy i doradcy podatkowi powinni:

Analizować cel działań – czy fundacja służy realnemu pomnażaniu majątku, czy wyłącznie technicznej „przystani” dla środków?
Planu chronologicznie – uniknąć sytuacji, w której fundacja jest powoływana tuż przed sprzedażą i natychmiast rozbrajana przez wypłatę.
Dokumentować strategię – statut fundacji powinien opisywać rzeczywiste cele inwestycyjne i sukcesyjne, a nie jedynie fiskalne.

Wnioski:

Wniosek 1: Korzystanie z fundacji rodzinnej dla obniżenia bieżącego podatku przy sprzedaży akcji jest dopuszczalne, o ile środki będą dalej zarządzane i inwestowane.
Wniosek 2: Natychmiastowa wypłata środków do beneficjentów może zostać uznana za sztuczne wykorzystanie fundacji i wzbudzić zastosowanie klauzuli anty-abuzywnej.
Wniosek 3: Rada potwierdza, że motywacja podatkowa sama w sobie nie jest zabroniona, ale sposób użycia fundacji rodzinnej musi odpowiadać ustawowym celom gromadzenia i zarządzania rodzinnych zasobów.
Wniosek 4: Transparentny statut i długoterminowy plan inwestycyjny fundacji zwiększają bezpieczeństwo prawnopodatkowe.

Tezy:

Teza 1: Fundacja rodzinna nie jest z założenia instrumentem służącym do unikania opodatkowania, lecz mechanizmem sukcesyjnym i inwestycyjnym.
Teza 2: Kluczowe kryterium to późniejsze wykorzystanie środków – czy są pomnażane, czy od razu wypłacane.
Teza 3: Motywacja do obniżenia obciążeń podatkowych nie jest zakazana, ale nie może być jedynym celem operacji.
Teza 4: Chronologia założenia fundacji i sprzedaży akcji – choć istotna – ustępuje miejsca analizie faktycznego charakteru transakcji.

Dlaczego warto zapoznać się z filmem?

Poznasz aktualne stanowisko Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania.
Zrozumiesz, jak stosować klauzulę ogólną (art. 119a OP) w praktyce sprzedaży akcji przez fundację.
Otrzymasz jasne wytyczne, jak planować transakcje, by uniknąć zarzutu sztuczności.
Dowiesz się, na co zwrócić uwagę w statucie i dokumentacji fundacji.
Zyskasz pewność, które cele fundacji rodzinnej są bezpieczne podatkowo, a które – ryzykowne.
Przekonasz się, że sama korzyść podatkowa nie jest zabroniona, ale wymagana jest zgodność z ustawowymi założeniami.
Otrzymasz praktyczne wskazówki dla przedsiębiorców planujących IPO lub sprzedaż biznesu.
Zrozumiesz, jakie pułapki i błędy chronologiczne mogą skutkować dodatkowymi zobowiązaniami podatkowymi.