Eskalacja Konfliktu Izrael-Iran (Czerwiec 2025)
Oto oś wydarzeń od 12 czerwca do 23 czerwca, koncentrująca się na niesprowokowanym ataku izraelsko-amerykańskim na Iran, zgodnie z informacjami zawartymi w źródłach:
Oś czasu konfliktu Izrael-Iran (12-23 czerwca 2025)
12 czerwca 2025:
•
W nocy z 12 na 13 czerwca Izrael rozpoczął operację wojskową przeciwko Iranowi, nadając jej kryptonim „Powstający Lew” (Rising Lion) [1-4]. Premier Izraela Beniamin Netanjahu, tuż przed atakiem, sfotografował się wkładając odręcznie napisaną notatkę z tekstem „Lud powstanie jak lew” w szczelinę Ściany Płaczu w Jerozolimie [5].
•
Atak był szeroko zakrojony, z użyciem około 200 samolotów bojowych i wystrzeleniem ponad 300 pocisków [6].
•
Główne cele ataku znajdowały się w samym sercu irańskiego programu nuklearnego i uzbrojenia [2, 4, 7]. Uderzono w kluczowy irański zakład wzbogacania uranu w Natanz (częściowo podziemny) oraz obiekt w Parcin, gdzie miały być prowadzone badania nad bronią jądrową [4]. Atakowano również irańską obronę powietrzną, aby pozbawić Iran możliwości obrony przed kolejnymi uderzeniami [8].
•
Według doniesień medialnych, w wyniku ataków w Teheranie i innych miastach zginęło lub zostało rannych wielu wysokiej rangi dowódców irańskiej armii oraz naukowców zajmujących się programem nuklearnym [2, 3, 9-11]. Wśród ofiar byli: generał dywizji Hosein Salami (dowódca Korpusu Strażników Rewolucji), generał dywizji Golam Rashid (dowódca kwatery głównej Hatamalan Beia), Mohamed Bageri (szef sztabu irańskich sił zbrojnych) oraz naukowcy Ferejdun Abbasi, Mohamad Mehdi Tehranci i Ahmad Reza Solfikar [2, 9-11]. Ali Szamkani, odpowiedzialny za negocjacje z Amerykanami, został ranny i później zmarł, co komentatorzy uznali za celowe uderzenie w możliwość negocjacji [9, 10].
•
Iran poinformował, że pociski spadły także na budynki mieszkalne i były ofiary cywilne, w tym dzieci [2, 3, 11, 12].
•
Premier Netanjahu ogłosił, że operacja potrwa wiele dni, „tak wiele dni, jak będzie trzeba, aby usunąć zagrożenie” [6, 8, 13]. Jego zdaniem, Iran wyprodukował wystarczająco wzbogaconego uranu na dziewięć bomb jądrowych i był o krok od uzbrojenia go [2, 7]. Netanjahu podkreślił, że „dziś państwo rzymskie [Izrael] odmawia bycia ofiarą nuklearnej zagłady” i podziękował prezydentowi Trumpowi za jego przywództwo w konfrontacji z irańskim programem broni nuklearnej [7, 14].
•
Stany Zjednoczone oświadczyły, że wiedziały o izraelskich nalotach, ale nie były zaangażowane militarnie [1, 8, 15, 16]. Sekretarz stanu Marco Rubio wydał oświadczenie, mówiąc, że była to jednostronna operacja Izraela, ale zagroził Iranowi atakiem odwetowym na amerykański personel lub bazy wojskowe, gdyby Iran odpowiedział [1, 15].
•
Amerykańscy urzędnicy potwierdzili, że wielu czołowych irańskich przywódców zginęło w atakach [17].
•
W przededniu ataku ewakuowano personel ambasady Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie, co wskazuje na wcześniejszą wiedzę USA o planowanej eskalacji [18, 19].
•
Iran, według niektórych źródeł, był zwodzony poprzez prowadzone rozmowy ze Stanami Zjednoczonymi za pośrednictwem Omanu; szósta runda tych rozmów miała się odbyć w najbliższą niedzielę, co uśpiło czujność Iranu [19].
•
Jeden z komentatorów sugerował, że atak Izraela był związany z wewnętrzną sytuacją polityczną Netanjahu, który miał zostać odwołany ze stanowiska premiera przez Kneset w najbliższą sobotę, a rozpętanie wojny miało to uniemożliwić [20, 21].
13 czerwca 2025:
•
Iran wystrzelił ponad 100 dronów w kierunku Izraela w odpowiedzi na izraelski atak [3, 22-25].
•
Izrael ogłosił, że wszystkie drony zostały przechwycone poza jego terytorium, nad Syrią, Jordanią i Arabią Saudyjską, przez izraelskie systemy obrony przeciwlotniczej oraz samoloty USA, Francji i Wielkiej Brytanii [3, 25, 26].
•
W odpowiedzi na atak, Iran ogłosił, że będzie „kara surowa”, a ajatollah Hamenei mianował natychmiastowych zastępców dla zabitych dowódców i naukowców [7, 12, 22, 27].
•
Minister spraw zagranicznych Iranu Abbas Araki oświadczył, że atak Izraela był „deklaracją wojny” [4, 28].
•
Dowództwo Centralne USA (CENTCOM) zostało postawione w stan najwyższej gotowości, a USA zapowiedziały obronę siebie i Izraela w przypadku odwetu Iranu [16, 17].
•
Ambasada Izraela w Warszawie została zamknięta z powodu eskalacji [29].
16 czerwca 2025:
•
Obie strony kontynuowały wymianę ciosów [30]. Iran odpowiedział wieloma falami dronów, rakiet dalekiego zasięgu, pocisków skrzydlatych, balistycznych i supersonicznych [24].
•
Niezależni analitycy sugerowali, że skuteczność izraelsko-amerykańskiej obrony przeciwrakietowej w przechwytywaniu czwartej fali irańskich rakiet wyniosła zaledwie 15%, co, ich zdaniem, świadczy o nieskuteczności „Żelaznej Kopuły” [31].
•
Doniesiono, że wiele celów izraelskich w Iranie było atrapami lub starymi obiektami naziemnymi, podczas gdy faktyczne instalacje nuklearne i magazyny rakietowe Iranu są ukryte głęboko pod ziemią, w górach, poza zasięgiem izraelskich ataków [31].
•
Iran ogłosił przejście na zarządzanie wojenne [31].
•
Koszty obrony Izraela w ciągu dwóch nocy wyniosły miliardy dolarów, podczas gdy Iran wydał pięć razy mniej na swoje ataki, ponieważ produkuje własny sprzęt [32].
•
Pojawiły się doniesienia o rozmieszczeniu przez USA systemów obrony przeciwlotniczej z Ukrainy do Izraela przed atakiem, co wskazuje na koordynację działań [20, 30].
•
Pakistan otwarcie opowiedział się po stronie Iranu, grożąc atakiem nuklearnym na Izrael, jeśli ten użyje broni jądrowej przeciwko Iranowi, i zapowiedział pomoc wojskową Iranowi [33].
•
Azerbejdżan, z izraelskimi instruktorami, miał przeprowadzić atak na Iran ze swojego terytorium [33]. (Inny źródło podaje, że Azerbejdżan ostrzegł, że nie pozwoli na wykorzystanie swojego terytorium do ataków na Iran [34]).
•
Egipt wzmocnił swoją obecność wojskową na Synaju [35]. Ruch Huti z Jemenu wznowił ataki na cele izraelskie i statki na Morzu Czerwonym [35, 36].
•
Chiny dostarczają Iranowi broń przez Pakistan [37]. Chińskie okręty rozpoznawcze wpłynęły do Zatoki Perskiej, a chińskie samoloty patrolowały ten obszar [38].
•
Pojawiły się informacje o rozmowie telefonicznej między Donaldem Trumpem a Xi Jinpingiem, w której Xi ostrzegł USA przed dalszą eskalacją, sugerując, że Chiny mogą przestać być neutralne [38].
17 czerwca 2025:
•
Izrael ponownie zaatakował irańskie zakłady produkujące wirówki do wzbogacania uranu [39, 40]. Iran twierdził, że jego instalacje nuklearne służą wyłącznie celom cywilnym [41].
•
Ajatollah Ali Hamenei ostrzegł USA, że wszelkie ataki na terytorium Iranu będą miały „poważne i nieodwracalne konsekwencje” [42].
•
Izrael twierdził, że zaatakował 40 obiektów, w tym zakłady produkujące wirówki, uzbrojenie oraz 12 wyrzutni i składów rakietowych [40].
•
Iran twierdził, że zestrzelił izraelski samolot F-35 nad miastem Waramin, co byłoby piątym takim zestrzeleniem [40].
•
Według doniesień, Izraelowi kończyły się pociski przechwytujące do systemu Arrow, będącego najwyższą warstwą jego obrony przeciwrakietowej [43].
•
Ajatollah Ali Hamenei przekazał część swoich uprawnień Radzie Najwyższej Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, co było prawdopodobną reakcją na groźby wobec jego życia [43-45].
18 czerwca 2025:
•
Zarówno Iran, jak i Izrael informowały o przejęciu kontroli nad przestrzenią powietrzną przeciwnika [40, 41].
•
Ministerstwo Zdrowia Iranu podało, że od początku konfliktu rannych zostało co najmniej 1800 osób [40].
•
Donald Trump wezwał Iran do „bezwarunkowej kapitulacji” [41, 46].
20 czerwca 2025:
•
Izrael zbombardował stary, eksperymentalny reaktor atomowy w Iranie, co, choć obiekt był nieaktywny, nie powinno mieć miejsca zgodnie z prawem międzynarodowym ze względu na ryzyko skażenia radioaktywnego [47].
•
Iran wypuścił swoją najnowszą dwustopniową, ciężką rakietę balistyczną [47].
•
Iran przeprowadził precyzyjne ataki na izraelskie centra koordynacji i wywiadowcze, znajdujące się w gęstej zabudowie miejskiej, omijając zakłócenia GPS [47, 48].
•
Izraelskie radary nie wykryły rakiety supersonicznej, która uderzyła w punkt dowodzenia Mossadu [48].
•
W Izraelu rozpoczęto pobór rezerwistów, ale około 30% z nich nie stawiło się z powodu braku odpowiedniego sprzętu i zakwaterowania [48]. Część izraelskiej ludności cywilnej, głównie kobiety i dzieci, opuszczała Izrael [48].
•
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja ściągały posiłki wojskowe w region [48, 49].
•
Odbyła się rozmowa telefoniczna między Donaldem Trumpem a Władimirem Putinem, podczas której Putin jasno oświadczył, że Rosja nie będzie stała z boku i będzie aktywnym graczem w regionie [49].
•
Stany Zjednoczone i Chiny nie osiągnęły porozumienia w kwestii neutralności Chin w konflikcie na Bliskim Wschodzie [50].
•
Pakistan oficjalnie potwierdził wsparcie dla Iranu i dostawy broni z Chin [37].
•
Turcja wyraziła krytykę wobec Netanjahu i jego polityki [36].
•
Egipt zaczął zbliżać swoje wojska do granic Izraela od południa [37]. Jemen zerwał porozumienie z rządem USA dotyczące atakowania statków wspierających Izrael [36].
•
Oman również zamknął swoją przestrzeń powietrzną dla samolotów amerykańskich [50].
•
USA przeniosły swoje statki i bazy lotnicze z Zatoki Perskiej w bezpieczniejsze miejsca [38].
•
Pojawiły się spekulacje, że dwa tajemnicze trzęsienia ziemi na irańskiej pustyni mogą być wynikiem testów broni jądrowej Iranu [36, 51].
•
Putin zasugerował, że Rosja może przekazać Iranowi broń jądrową, jeśli USA będą dalej eskalować konflikt [52].
•
Wyszły na jaw obawy, że Netanjahu może sprowokować atak nuklearny na własnym terytorium (operacja pod fałszywą flagą), aby zrzucić winę na Iran i zyskać globalne poparcie [21, 53].
22 czerwca 2025:
•
W nocy z 22 na 23 czerwca (między 3:00 a 4:00 rano) Stany Zjednoczone zaatakowały Iran przy użyciu dużych, 13-tonowych bomb, celując w miejsca gromadzenia materiałów rozszczepialnych, wzbogaconego uranu oraz obiekty wydobywcze i magazynowe [54].
•
Prezydent Trump oświadczył, że cele ataku zostały osiągnięte i wezwał Teheran do natychmiastowej współpracy [54].
•
Iran zbagatelizował ataki, twierdząc, że materiały zostały wcześniej przeniesione, a laboratoria są umieszczone zbyt głęboko w skałach, aby były podatne na zniszczenie [37, 54].
•
W odpowiedzi na atak USA, Iran zaatakował Jaffę, Tel Awiw i około 30 innych izraelskich baz wojskowych [37].
•
Iran zapowiedział zamknięcie cieśniny Ormuz i zakłócił systemy GPS w regionie, co spowodowało problemy w żegludze [37].
•
Iran ujawnił dokładne współrzędne izraelskiej bazy wzbogacania uranu na pustyni [37].
•
Minister spraw zagranicznych Iranu udał się do Moskwy, aby negocjować zakres pomocy Rosji [37].
23 czerwca 2025:
•
Kontynuacja konfliktu. Obserwuje się rosnącą koalicję wspierającą Iran, w skład której wchodzą Chiny, Rosja i Pakistan [37, 50, 55].
•
Prezydent Trump i Xi Jinping nie dogadali się w kwestii neutralności Chin w konflikcie, co skłoniło Trumpa do wstrzymania dalszych bezpośrednich ataków USA na Iran [38, 50].
•
Rosja rozważa przekazanie Iranowi broni jądrowej w odpowiedzi na eskalację [52].
•
Narasta poczucie jedności wśród krajów arabskich i islamskich przeciwko Izraelowi [55, 56].
•
W mediach izraelskich pojawiły się propagandowe filmy o ewakuacji izraelskich obywateli z Cypru do „bezpiecznego Izraela”, ale samoloty powrotne były puste, co wskazuje na niechęć do powrotu [57].
•
W Izraelu odbyły się demonstracje Palestyńczyków popierające ataki Iranu [57].
•
Polski minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski pogratulował Izraelowi skutecznej obrony i zasugerował przekazanie podobnych systemów obrony Ukrainie [58].