Wprowadzenie
W niniejszym opracowaniu przedstawiam wierne, szczegółowe i neutralne odzwierciedlenie rozmowy z cyklu Rymanowski Live, w odcinku zatytułowanym „Izrael kontra Iran”. Gospodarzem programu jest Marcin Rymanowski, a gościem ekspert ds. strategii jądrowej i geopolityki – Albert Świdziński z think-tanku Strategy and Future. Materiał został opracowany na podstawie pełnej transkrypcji rozmowy, bez pomijania żadnego wątku, przy zachowaniu dosłownych cytatów uczestników.
Rozmowa dotyczy:
- Genezy i motywacji ataków izraelskich na irański program nuklearny.
- Szans i ograniczeń zarówno Izraela, jak i Stanów Zjednoczonych w „dekapitacji” programu jądrowego Iranu.
- Roli USA w ewentualnym konflikcie oraz wpływu tej decyzji na politykę globalną (Rosja, Chiny, Bliski Wschód, Europa).
- Kontekstu historycznego proliferacji broni jądrowej oraz lekcji płynących z programów jądrowych Pakistanu, Korei Północnej czy RPA.
- Perspektyw Polski wobec własnej ścieżki nuklearnej w świetle zobowiązań sojuszniczych i geopolitycznych realiów.
Opracowanie materiału
1. Cel ataków Izraela na irańskie instalacje jądrowe
„Nie jest do końca jasne, co właściwie chciał osiągnąć Izrael tymi atakami” – wprowadza Albert Świdziński, wskazując na dwie główne narracje:
„Izrael zaatakował, żeby zneutralizować irański program nuklearny.”
„Izrael starał się doprowadzić do zmiany reżimu w Iranie.”
2. Możliwości techniczne i taktyczne
„Pomimo imponującej operacji… nie są w stanie ani tak naprawdę zniszczyć irańskiego programu broni jądrowej permanentnie.”
– Izraelskie uderzenia na obiekty Natanz i Fordo nie zrównały ich z ziemią.
– Izrael prawdopodobnie starał się uzyskać od USA broń MOAB („Mother of All Bombs”), zdolną przebić wzmocnione i podziemne cele.
3. Psychologia odstraszania nuklearnego
„Posiadanie narzędzia odstraszania nuklearnego jest jednym z tych narzędzi, które czynią się relatywnie bezpiecznym od zagrożeń dekapitacji reżimu.”
– Każda próba zniszczenia irańskich wirówek może paradoksalnie przyspieszyć dążenie Iranu do bomby.
– Nawet Stany Zjednoczone nie gwarantują trwałego unieszkodliwienia programu – „nie ma żadnej gwarancji, że nie będzie jego rekonstytucji”.
4. Strategiczne ograniczenia zmiany reżimu
„Kto miałby zastąpić ajatollaha Chameneiego? Jaka jest gwarancja, że nowy reżim będzie lepszy?”
– Wzorce z Iraku i Afganistanu: nawet globalna supermocarstwo nie zdołało zbudować stabilnej alternatywy.
– Operacja regime change wymagałaby okupacji i stałej obecności – „stanie na każdym rogu ulicy amerykański żołnierz”.
5. Rola Stanów Zjednoczonych
„To byłoby absurdalne, kosztowne i pozbawione sensu, gdyby Stany Zjednoczone dołączyły do wojny z Iranem.”
– Polityczne i gospodarcze skutki: wzrost cen ropy, konieczność rozciągnięcia uwagi strategicznej, ryzyko utraty poparcia wewnętrznego.
– Amerykańska polityka względem Chin i Europy: „angażowanie się w peryferyjny konflikt jest sprzeczne z obecną strategią skupienia na Azji Wschodniej.”
6. Geopolityczne reperkusje
- Rosja: „Może spokojnie wspierać Iran, jednocześnie tamując uwagę USA na Ukrainę i Europę.”
- Chiny: „Zyskują czas i mogą rozwijać współpracę z Iranem przy dronach i rakietach.”
- Europa: traci realny wpływ, podtrzymując moralne pretensje wobec Izraela przy jednoczesnym milczeniu o Gazie.
7. Lekcje z historii proliferacji
„Pakistan, Izrael i Korea Północna osiągnęły swoje programy jądrowe dzięki nieformalnym ‘kryszom’ od sojuszników.”
– USA celowo przymykały oko na Pakistan po interwencji w Afganistanie (1979).
– Izrael rozwijał swój program korzystając z francuskiej pomocy lat 50.–60.
– Korea Północna działała pod osłoną Chin.
8. Polska i ścieżka nuklearna
„Gdybyśmy chcieli, moglibyśmy technicznie opracować podstawowy program nuklearny – to technologia lat 60.”
– Jednak polityczne i sojusznicze ryzyka: zerwanie gwarancji artykułu 5 NATO, presja USA i Rosji, brak „nieformalnej kryzy”.
– Konieczność „hedgingu” – rozwinięcia kompetencji technicznych bez formalnej produkcji bomby.
Wnioski:
- Izraelskie uderzenia nie zlikwidują na trwałe irańskiego programu jądrowego.
- Próby zmiany reżimu za pomocą siły konwencjonalnej są niewykonalne bez okupacji.
- Posiadanie lub nawet groźba posiadania bomby jądrowej stanowi dla Iranu narzędzie odstraszania.
- Ewentualne dołączenie USA do eskalacji konfliktu byłoby polityczno-gospodarczą katastrofą i sprzeczne z ich długofalową strategią.
- Historia proliferacji pokazuje, że programy jądrowe rozwijają się pod osłoną silnych sojuszników („krysz”).
- Polska, choć technicznie zdolna, stoi przed barierami politycznymi i sojuszniczymi uniemożliwiającymi pełną produkcję bomby.
Tezy:
- Izrael mógł przeprowadzić spektakularne ataki, ale bez wsparcia USA nie zniszczy programu Iranu trwale.
- Strach przed dekapitacją reżimu napędza irańskie dążenia nuklearne.
- USA, skupione na Chinach, unikną nowej wielkiej wojny na Bliskim Wschodzie.
- Rosja i Chiny wykorzystują odwrócenie uwagi USA do umocnienia swoich wpływów.
- Polska może rozwijać kompetencje jądrowe („hedging”), ale nie powinna oficjalnie dążyć do bomby bez zmiany sojuszniczego konsensusu.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?:
- Prezentuje wielowarstwową analizę strategiczno-taktycznych ograniczeń ataków na program jądrowy.
- Ujawnia paradoksy odstraszania nuklearnego i psychologii reżimów wobec zagrożeń dekapitacji.
- Oferuje perspektywę historyczną na sukcesy i porażki państwowych programów nuklearnych.
- Pokazuje, jak geopolityczne kalkulacje USA, Rosji i Chin wzajemnie się przeplatają.
- Daje praktyczne wnioski dla Polski odnośnie możliwości i barier rozwoju własnego programu nuklearnego.