Wprowadzenie
Program Środa z braćmi Rodzeń to cotygodniowe (środy, godz. 20:00) spotkanie poświęcone zdrowemu odchudzaniu, wycofywaniu chorób metabolicznych i osiąganiu pięknego życia. Prowadzący, dr Łukasz Rodzeń i dr Andrzej Pszeniczny, prezentują metodę niskowęglowodanową (keto), pokazując ją nie jako dietę krótkoterminową, lecz jako proces zmiany stylu życia. Tematem odcinka jest zatrzymanie spadku masy ciała – moment, w którym mimo rygorystycznego trzymania się zasad waga przestaje spadać. Prowadzący omawiają osiem najczęstszych przyczyn tego zjawiska i podpowiadają, jak je rozpoznać i zwalczyć.
1. Przygotowanie organizmu i uzupełnianie elektrolitów
Co jest faktem: Na diecie ketogenicznej obniżenie spożycia węglowodanów powoduje zwiększone wydalanie wody i elektrolitów (sodu, potasu, magnezu).
Scenariusz możliwy: Niedobory prowadzą do skurczów, zmęczenia i zahamowania redukcji wagi.
Prowadzący przypominają, że każdy proces odchudzania zaczyna się od właściwego przygotowania: „musimy przeanalizować wszystkie siedem punktów metody pod kątem tego, czy wdrożyliśmy to dobrze”. W praktyce oznacza to zlecenie badań poziomu elektrolitów i w razie potrzeby zwiększenie podaży magnezu, sodu czy potasu. Dr Pszeniczny uspokaja pacjentów: „Organizm będzie decydował, czy na początku chudnie szybko, potem na trochę się zatrzyma”. Zatrzymanie wagi traktowane jest jako naturalne „przegrupowanie” organizmu, a uzupełnienie niedoborów pozwala kontynuować redukcję.
2. Ukryte węglowodany w posiłkach
Co jest faktem: Produktom „zero cukru” mogą towarzyszyć słodziki (np. maltitol) oraz ukryte skrobie.
Scenariusz możliwy: Nadmiar węglowodanów — nawet niewielki — podwyższa insulinę i zatrzymuje spalanie tłuszczu.
Lekarze zwracają uwagę, że wiele osób myśli, iż je najmniej węgli, lecz nie mierzy ich dokładnie. Wsparciem są narzędzia oparte na sztucznej inteligencji: można zrobić zdjęcie talerza i poprosić ChatGPT o oszacowanie makroskładników. Prowadzący cytują:
„Proszę, oblicz mi ilość makroskładników tego zdjęcia”
i demonstracyjnie wgrywają do czata zdjęcie jajecznicy, by zobaczyć oszacowaną liczbę jajek i gramaturę. Takie weryfikacje pomagają wychwycić niezamierzone przekroczenie progu węglowodanów.
3. Wpływ alkoholu na spalanie tłuszczu
Co jest faktem: Alkohol hamuje spalanie tkanki tłuszczowej nawet do 72 godzin po spożyciu.
Scenariusz możliwy: Regularne lampki wina codziennie wieczorem mogą całkowicie zablokować utratę masy ciała.
Dr Rodzeń przytacza przypadek pacjentki, która mimo prawidłowego ograniczenia węglowodanów nie traciła wagi. Okazało się, że codziennie piła dwie lampki wytrawnego wina. Lekarz tłumaczy:
„Weź pod uwagę konsekwencje tego czynu — dwie lampki wina zablokują spalanie tkanki tłuszczowej nawet do 72 godzin od wypicia”.
Proponowany scenariusz terapeutyczny polega na uświadomieniu uzależnienia od alkoholu i zastąpieniu go niskowęglowodanowym winem wytrawnym, a docelowo — całkowita abstynencja.
4. Rola białka w diecie ketogenicznej
Co jest faktem: Niedobór białka prowadzi do spowolnienia metabolizmu, osłabienia regeneracji i ciągłego uczucia głodu.
Scenariusz możliwy: Przy niewystarczającym spożyciu białka organizm przechodzi w stan oszczędzania energii („hibernację”).
Prowadzący zwracają uwagę na konfigurację makroskładników:
- Ograniczenie węglowodanów
- Dostateczna ilość białka
- Tłuszcz nie na siłę, lecz w naturalnej proporcji
Dr Pszeniczny opisuje przykład diety, w której pacjentka jadła obfite porcje warzyw i niewielkie ilości mięsa, co po obliczeniu dawało zaledwie 40–50 g białka dziennie, zamiast zalecanych 1,6 g na kg masy ciała. W konsekwencji cierpiała na zimno, łamliwość włosów i paznokci oraz nie chudła. Uzupełnienie białka przywraca metaboliczną równowagę i przyspiesza efekty.
5. Emocje i przewlekły stres
Co jest faktem: Kortyzol (hormon stresu) podwyższa poziom glukozy we krwi i sprzyja insulinooporności.
Scenariusz możliwy: Wysoki stres zawodowy lub prywatny może całkowicie zablokować spalanie tłuszczu.
Lekarze rekomendują monitorowanie glikemii za pomocą CGM (ciągłego monitorowania glukozy). Wskazują historię prawnika, którego glukoza sięgała poziomów cukrzycowych (> 200 mg/dl) podczas rozpraw sądowych. Dopiero zmiana pracy i redukcja stresu odblokowały u niego utratę wagi. Dr Rodzeń podkreśla:
„Samo w sobie kortyzol utrudnia spalanie tkanki tłuszczowej — sterydy powodują insulinooporność, nasilają apetyt i zatrzymują wodę”.
6. Aktywność fizyczna — zbyt intensywna lub zbyt mała
Co jest faktem: Zarówno nadmierny, jak i niewystarczający ruch może zatrzymać spadek masy ciała.
Scenariusz możliwy: Intensywny trening podwyższa glikemię; za mało aktywności sprzyja spowolnieniu metabolizmu.
Za pomocą CGM odkryto, że u pacjentki po intensywnej godzinnej zumbie glukoza skakała nawet do 100 mg/dl, co przekładało się na blokadę spalania tłuszczu. Rekomendacja: zastąpić długie i twarde ćwiczenia regularnymi spacerami oraz krótkim (np. 15-minutowym) treningiem oporowym raz w tygodniu. Z drugiej strony, początkowy brak energii to zwykle etap adaptacji — warto po prostu… poczekać, uzupełniając elektrolity i utrzymując lekki ruch.
7. Adaptacja metaboliczna
Co jest faktem: Przejście z czerpania energii z glukozy na ketony wymaga czasu (kilka tygodni).
Scenariusz możliwy: W początkowej fazie adaptacji organizm może wydalać nadmiar ketonów i odczuwać „dziurę energetyczną”.
Dr Rodzeń wyjaśnia, że komórki muszą „nauczyć się” wykorzystywać ketony. U wielu osób adaptacja trwa około sześciu tygodni. W tym okresie obserwuje się:
- wzmożone wydalanie ciał ketonowych z moczem
- chwilowy spadek ogólnego poziomu energii
- stabilizację wagi
Recepta: cierpliwość, uzupełnianie elektrolitów i akceptacja, że proces to nie szybka dieta 30-dniowa, lecz długoterminowa zmiana.
8. Leptynooporność i kontrola kalorii
Co jest faktem: Leptyna to hormon sytości; leptynooporność utrudnia odczuwanie pełności.
Scenariusz możliwy: Osoby z leptynoopornością mogą przejadać nawet posiłki niskowęglowodanowe.
Prowadzący wyjaśniają, że przewlekła insulinooporność, stres i niewyspanie sprzyjają leptynooporności. Mimo niskiego poziomu insuliny mózg „myśli”, że organizm nadal jest głodny, co powoduje wolniejszy metabolizm i odkładanie tłuszczu. Rozwiązaniem jest rygorystyczna kontrola porcji (np. za pomocą fotografowania talerza i analizowania makroskładników) przez okres adaptacji (ok. miesiąc). Po wystandaryzowaniu poziomu leptyny można jeść do uczucia sytości.
Wnioski
- Proces odchudzania to szereg etapów, w których zatrzymanie wagi jest naturalnym sygnałem do analizy kolejnych elementów.
- Nawet minimalne odstępstwa (electrolity, ukryte węglowodany, alkohol) mogą całkowicie zablokować spalanie tłuszczu.
- Monitorowanie glikemii (CGM) i wykorzystanie narzędzi AI (np. ChatGPT do analizy posiłków) skutecznie wspiera identyfikację przyczyn zatrzymania masy ciała.
- Równowaga pomiędzy perfekcyjną dietą, umiarkowanym wysiłkiem, regeneracją i redukcją stresu jest kluczem do długotrwałych rezultatów.
- Długoterminowe myślenie i akceptacja adaptacji metabolicznej odróżniają proces od krótkotrwałych, frustrujących diet.
Tezy
- Zatrzymanie spadku masy ciała nie zawsze oznacza porażkę, lecz moment diagnostyczny w procesie.
- Niedobory elektrolitów i białka, ukryte węglowodany oraz alkohol stanowią pierwsze pułapki diety ketogenicznej.
- Przewlekły stres i nieodpowiednia aktywność (zarówno nadmiar, jak i deficyt) mogą wzmagać insulino- i leptynooporność.
- Adaptacja komórek do ciał ketonowych trwa nawet kilka tygodni i wymaga cierpliwości oraz wsparcia suplementacyjnego.
- Precyzyjna kontrola porcji i monitorowanie parametrów metabolicznych (CGM) są narzędziami pierwszego wyboru w walce z zatrzymaniem wagi.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?
- Praktyczne omówienie 8 najczęstszych przyczyn zatrzymania spadku masy ciała.
- Pokaz użycia AI (ChatGPT) do analizy posiłków — nowoczesne podejście.
- Historia pacjenta z CGM, ujawniająca wpływ stresu zawodowego na glikemię.
- Wyjaśnienie roli leptyny i konsekwencji leptynooporności.
- Konkretny plan adaptacji metabolicznej i zalecenia dotyczące elektrolitów.
- Rekomendacje dotyczące umiarkowanego wysiłku zamiast „katowania” ciała.
- Uświadomienie, że proces to długoterminowa zmiana, a nie krótka dieta.
- Dialog z „Doktorem Pszenicznym” — humorystyczne ujęcie powszechnych błędów dietetycznych.
- Podkreślenie wartości suplementacji białka i witaminy D w terapii metabolicznej.
- Inspiracja do świadomego, zrównoważonego podejścia do zdrowia i odchudzania.