Wprowadzenie
W nocy z 12 na 13 czerwca 2025 roku doszło do strategicznego uderzenia Sił Obronnych Izraela (IDF) przeciwko Islamskiej Republice Iranu (IRI). Premier Izraela B. Netanjahu ogłosił, że operacja o kryptonimie „Powstający Lew” ma na celu eliminację „egzystencjalnego zagrożenia” płynącego z irańskiego programu nuklearnego. W pierwszej fazie ataku użyto myśliwców, pocisków powietrze–ziemia oraz dronów przerzuconych wcześniej na terytorium Iranu. Na orędzie Netanjahu zareagowały Stany Zjednoczone, podkreślając, że nie partycypowały w działaniach, ale ostrzegając Iran przed atakiem na amerykańskie siły w regionie.
Niniejsze opracowanie — skierowane do czytelnika bez specjalistycznego przygotowania — przedstawia chronologicznie i szczegółowo przebieg pierwszej fazy konfliktu, analizuje pierwsze konsekwencje polityczne i gospodarcze oraz wskazuje potencjalne scenariusze dalszego rozwoju wydarzeń.
1. Preludium do ataku: kontekst strategiczny
Izrael od dawna wyrażał obawy o szybką zdolność Iranu do skonstruowania broni jądrowej. Według izraelskich i amerykańskich źródeł Iran zgromadził wystarczające ilości wzbogaconego uranu, umożliwiające w krótkim czasie wytworzenie kilkunastu głowic. W odpowiedzi na negocjacje amerykańsko-irańskie w Maskacie (Oman) premia Izraela uznała, że jedyną niezawodną zaporą przed nuklearnym potencjałem Teheranu jest uderzenie prewencyjne.
2. Przebieg pierwszej fazy uderzenia
2.1. Godzina i kryptonim operacji
– Data ataku: noc z 12 na 13 czerwca 2025, godz. 3:00 czasu polskiego.
– Kryptonim: Operacja „Powstający Lew” (hebr. עִיתָּה הָעוּרָן).
2.2. Środki użyte w ataku
– Myśliwce F-35 i F-15I Raad: ok. 200 maszyn.
– Pociski powietrze–ziemia: ponad 300 odpalonych z powietrza.
– Bezzałogowe statki powietrzne (BSP): przerzucone wcześniej do bazy w Iranie, częściowo maskowane jako cywilne drony transportowe.
2.3. Cele ataku
IDF podało, że w pierwszej fali uderzyło w ponad 100 obiektów, w tym:
- Centra wzbogacania uranu w Natanz (m.in. główny zakład wzbogacania).
- Dowództwo Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (IRGC): zabici wysocy rangą generałowie.
- Ośrodki badawcze i laboratoria związane z programem jądrowym.
- Lotniska i bazy wojskowe w rejonie Teheranu i w prowincjach północno-wschodnich.
2.4. ofiary ataku
– Generał dywizji Hosein Salami — dowódca IRGC.
– Generał dywizji Golam Rashid — szef Sztabu Generalnego połączonych sił zbrojnych.
– M. Bageri — szef Sztabu Irackich Sił Zbrojnych.
– Trzech czołowych naukowców programu nuklearnego.
3. Pierwsza irańska odpowiedź
3.1. Skala i charakter dronowej kontrakcji
– Iran odpalił ok. 100 własnych dronów bojowych w kierunku celów w Izraelu.
– Według źródeł izraelskich i amerykańskich była to rozpoznawczo-atakowa salwa testująca zdolności przeciwdronowe Izraela.
3.2. Skutki w Teheranie
– Eksplozje słyszane w samej stolicy.
– Minimalne straty w infrastrukturze cywilnej; wzmocnienie systemów przeciwlotniczych.
4. Reakcja międzynarodowa
4.1. Stany Zjednoczone
– Oświadczenie szefa dyplomacji USA (sekretarz stanu M. Rubio):
„Izrael podjął jednostronne działania; Stany Zjednoczone nie brały w nich udziału; naszym priorytetem jest ochrona amerykańskich sił w regionie; Iran nie powinien atakować interesów USA.”
– Zapewnienie o strategicznej koordynacji, ale brak militarnego zaangażowania.
4.2. Pozostałe mocarstwa
– Chiny: obawa o zakłócenie dostaw surowców z Zatoki Perskiej.
– Federacja Rosyjska: możliwość korzystnego wzrostu cen surowców, odciągnięcie uwagi USA od Ukrainy.
– Unia Europejska: apel do deeskalacji, wezwania do powrotu do dyplomacji nuklearnej.
5. Geopolityczne i gospodarcze konsekwencje
5.1. Rynek energii
– Natychmiastowy wzrost ceny ropy o ponad 13 %.
– Presja na ceny paliw na stacjach w UE i USA.
5.2. Architektura bezpieczeństwa
– Przesunięcie uwagi Stanów Zjednoczonych z Europy Wschodniej i Indo-Pacyfiku na Bliski Wschód.
– Zwiększone zaangażowanie sojuszników (Arabia Saudyjska, ZEA) w ochronę szlaków morskich.
6. Możliwe scenariusze dalszej eskalacji
- Atak na bazy USA: Iran może spróbować uderzyć w amerykańskie instalacje w regionie, co grozi bezpośrednią konfrontacją z USA.
- Zablokowanie cieśniny Ormuz: odcięcie istotnej trasy transportu ropy.
- Rozszerzenie działań na Syrię lub Liban: wsparcie przez Teheran lokalnych milicji (Hizbollah).
- Zmiana reżimu w Iranie: Izrael może dążyć do osłabienia władz ajatollahów, choć nie dysponuje tam znaczącymi siłami lądowymi.
7. Znaczenie prawa międzynarodowego
Fakt, że państwa nuklearne (Indie, Pakistan, KRLD) uzyskały broń bez sankcji, podczas gdy IRI jest izolowana — ilustruje de facto dominację geopolityki nad prawem. Izrael (nieuznający oficjalnie programu nuklearnego) zachował milczenie ws. własnego arsenału jądrowego, co pokazuje podwójne standardy i erozję norm międzynarodowych.
Wnioski
- Izrael przeprowadził szeroko zakrojoną, prewencyjną operację wymierzoną w irański program nuklearny.
- Pierwsza irańska odpowiedź miała charakter testu zdolności obronnych Izraela; prawdziwa eskalacja może dopiero nastąpić.
- Deklaracje USA zapewniają ochronę amerykańskich sił, ale nie angażują militarnego wsparcia w ataku.
- Konfrontacja może znacząco wpłynąć na globalne ceny energii i bezpieczeństwo międzynarodowe.
- Geopolityka znów wygrywa z prawem międzynarodowym — mocarstwa działają wedle własnych interesów.
Tezy
- Prewencyjny atak Izraela wynikał z przekonania o „egzystencjalnym zagrożeniu” płynącym z irańskiego programu nuklearnego.
- Iran dysponuje potencjałem do znacznej odpowiedzi, lecz na razie testuje zdolności przeciwdronowe Izraela.
- Stany Zjednoczone utrzymują ostrą granicę: ochrona własnych sił, brak udziału w ataku, ale gotowość do obrony w razie uderzenia.
- Wzrost cen ropy i innych surowców jest natychmiastowym skutkiem zaognienia sytuacji.
- Deklaracje o przewadze prawa międzynarodowego są w praktyce marginalizowane przez logikę realpolitik.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?
- Pokazuje mechanizm „prewencyjnego uderzenia” i jego argumentację z perspektywy Izraela.
- Ilustruje, jak jednorazowe działanie militarne może prowadzić do globalnej destabilizacji energetycznej.
- Umożliwia zrozumienie, na czym polega współczesna ewolucja architektury bezpieczeństwa międzynarodowego.
- Uwypukla rozbieżność między deklaracjami prawnomiędzynarodowymi a rzeczywistymi działaniami państw.
- Prezentuje w realnym czasie dynamikę geopolityczną Bliskiego Wschodu i jej oddziaływanie na pozostałe regiony.