Wprowadzenie
W kolejnym odcinku cyklu „Ty: Ciało, umysł i duch” Zosia Golis zaprasza fizyka i badacza zjawisk niematerialnych Jacka Sokala do rozmowy o jednym z najtrudniejszych i najważniejszych pytań: czym jest świadomość. Film – nagrany w formule wywiadu – to nie tylko próba definicji i zaklasyfikowania świadomości w szerszym kontekście kosmicznym, lecz także inspiracja do refleksji nad praktycznym znaczeniem samoświadomości i wolności jednostki. Poniżej prezentujemy osiem kluczowych wątków tej rozmowy, starannie wyselekcjonowanych, z najistotniejszymi cytatami.
1. Świadomość absolutna i samoświadomość istot
Co jest faktem: Istnieje pojęcie pierwotnej świadomości, z której zrodził się cały Kosmos i myśli.
Scenariusz możliwy: Czy każdy kamień lub fala są samoświadome?
Jacek Sokal zaczyna od stwierdzenia:
„Wszystko, co zostało stworzone, pochodzi ze świadomości.”
Następnie zadaje kluczowe pytanie: czy świadomość obejmuje tylko byt rozumny (człowieka, zwierzęta), czy może jest cechą każdej formy istnienia – od kamieni, przez rośliny, po drgania fal. Według badacza, dotychczas nauka nie dostarczyła dowodów na samoświadomość kamienia czy atomu, choć wielu entuzjastów bada te możliwości. Jednoznacznie jednak można określić:
„Samoświadomi są ludzie i zwierzęta, które wiedzą, że są, wiedzą, że są dotykane, wiedzą, czego chcą.”
2. Logos – od „słowa” do „myśli”
Co jest faktem: Ewangelia Jana rozpoczyna się od słów, które w oryginale brzmią: „Na początku było logos…”
Scenariusz możliwy: Czy „logos” to słowo, myśl czy uniwersalna przestrzeń idei?
Zofia Golis przywołuje greckie tłumaczenie logos, które w pierwszym znaczeniu oznacza „miejsce, gdzie rodzi się słowo” – a dopiero w drugim „słowo”. Jacek wyjaśnia, że najpełniej oryginalny wers można przetłumaczyć:
„Na początku była myśl i myśl była u Boga, i Bogiem była myśl.”
To przesunięcie akcentu z materii (słowa) na pierwiastek niematerialny (myśl) ilustruje fraktalną, wielowarstwową strukturę świadomości – każda jednostka (myśl, słowo, czyn) jest odbiciem całości.
3. Fraktalna struktura wszechświata i świadomości
Co jest faktem: Całość informacji zawiera się w każdym fragmencie mniejszym – to cecha układów fraktalnych.
Scenariusz możliwy: Czy świadomość kosmiczna i nasza indywidualna to odbicia tej samej struktury?
Rozważania nad logos prowadzą do fraktalnej wizji świata:
„Jeżeli myśl była u Boga i była Bogiem, mamy tupięć zbioru nadrzędnego i podrzędnego – fraktalność wszechświata.”
To doświadczenie geometrycznego umysłu stanowi wyzwanie, bo myślimy trójwymiarowo. Wniosek: wszystko zbudowane jest ze świadomości, a każdy fragment – nawet najmniejszy – odzwierciedla całość.
4. Wielowarstwowe światy – podróże świadomości
Co jest faktem: Doświadczenia śpiączki i śmierci klinicznej sugerują istnienie kolejnych „światów” lub warstw świadomości.
Scenariusz możliwy: Każda jednostka może doświadczyć innego fragmentu tych wielowarstwowych rzeczywistości.
Jacek przytacza historie pacjentów po śmierci klinicznej, którzy opisują obrazy i obserwacje pomimo przerwania pracy układów nerwowych. To wskazuje, że świadomość kontynuuje działanie poza ciałem fizycznym. Żadna teoria nie mówi o liczbie tych warstw – można wierzyć w ich dowolną liczbę (kabaliści mówią o dziesięciu), a kluczem jest zachowanie pokory i otwartości na różne doświadczenia.
5. Ścieżka wybaczenia – etyczny wymiar świadomości
Co jest faktem: Wszyscy pochodzimy z tej samej pierwotnej świadomości, a konflikty – także wojny – wynikają z manipulacji i podziału.
Scenariusz możliwy: Możemy świadomie wybrać etykę wybaczenia i współpracy zamiast przemocy.
Rozmówcy dochodzą do propozycji, że prawdziwe przebudzenie ludzkości wymaga porzucenia nienawiści i wojny jako narzędzi rozwiązywania sporów. Zosia przypomina przykład zawieszenia broni podczas Bożego Narodzenia w I wojnie światowej – gdy wrogowie stali razem do zdjęć i grali w piłkę. To dowód, że wspólnota jest możliwa, jeśli świadomie podejmiemy decyzję o solidarności.
6. Wolność jednostki a systemy władzy
Co jest faktem: Instytucje państwowe i polityczne to systemy zarządzania ludźmi, często oderwane od ich realnych potrzeb.
Scenariusz możliwy: Masowe nieuczestniczenie w wyborach to forma obywatelskiego VETO wobec opresyjnych struktur.
Sokal i Golis omawiają mechanizmy władzy, wskazując, że państwo to idea, którą utrzymują podatki i nakazy. Zosia opowiada o systemie głosowania online w Szwajcarii, gdzie każdy może zobaczyć, czy jego głos został policzony zgodnie z wolą. Wnioski:
„Oddawanie władzy nad sobą innym prowadzi do niewolnictwa. Jeśli większość odmówi udziału w wyborach – system przestanie istnieć.”
7. Przykład sportowy – drużyna uprzejmości
Co jest faktem: Zachowania zbiorowe formują się wokół wspólnych reguł – jeśli wszyscy gracze umówią się na uprzejmą rozgrywkę, sędziowie tracą sens.
Scenariusz możliwy: Grupowe porozumienie o etyce wzajemnego szacunku może rozbroić nawet najbardziej brutalne konflikty.
Jacek wspomina trick: kilkunastu piłkarzy ręcznych umówiło się grać nadzwyczaj grzecznie – i sędziowie byli zbędni, a kibice zjednoczyli się w uznaniu. To dowód, że świadomy wybór uprzejmości może przełamać każdy podział.
8. Praktyczne kroki ku samoświadomości i samostanowieniu
Co jest faktem: Mostem między teorią a praktyką jest każdorazowy wybór: czy oddaję energię systemom władzy, czy inwestuję w swoją niezależność.
Scenariusz możliwy: Każdy z nas może tworzyć lokalne wspólnoty oparte na wzajemnym wsparciu – od rolników dzielących się plonami po menedżerów pracujących projektowo.
Zofia Golis apeluje:
„Stań przed lustrem i zapytaj: co ja potrafię? Potrafię to, to i to, bo tylko ja decyduję o swoim losie.”
Przykładem są braterstwa wolnych ludzi, które organizują się poza systemem państwowym, wspólnie dzieląc zasoby i umiejętności. To model, który można replikować w każdej wsi i mieście.
Wnioski
- Świadomość jest źródłem wszelkiego istnienia – od myśli po materię.
- Pojęcie
logosjako „myśli” przekształca naszą perspektywę: myśl rodzi słowo i rzeczywistość. - Struktura fraktalna wszechświata oznacza, że każdy fragment (nasza indywidualna świadomość) odbija całość.
- Doświadczenia kliniczne (śpiączka, śmierć kliniczna) potwierdzają, że świadomość działa niezależnie od ciała.
- Kluczowym moralnym wyborem jest wybaczenie i solidarność zamiast przemocy i nienawiści.
- Systemy państwowe i polityczne to konstrukty zarządcze – możliwe do obejścia przez świadomy bojkot i alternatywne wspólnoty.
- Decydujące znaczenie ma świadome życie: każdy wybór – sportowej uprzejmości, obywatelskiego VETO czy lokalnej wymiany – buduje nowe realia.
- Praktyczne kroki: samorefleksja, wykorzystanie własnych talentów, budowanie niezależnych, wzajemnie wspierających sieci.
Tezy
- Świadomość jest pierwotna wobec materii – wszystko, co istnieje, z niej pochodzi.
Logosw oryginale greckim to najpierw „myśl”, a dopiero potem „słowo”.- Wszechświat ma fraktalną budowę; każdy fragment odbija całość.
- Świadomość funkcjonuje poza ciałem – relacje po śmierci klinicznej potwierdzają jej niezależność.
- Wojny i konflikty są efektem manipulacji i podziałów – możliwe do przezwyciężenia przez wspólne decyzje o pokoju.
- Państwo i władza to systemy zarządzania, które można obalić obywatelskim bojkotem i samostanowieniem.
- Wspólnota uprzejmości (przykład sportowy) pokazuje, że etyczne porozumienie może zastąpić przemoc.
- Samoświadomość i samostanowienie to fundament budowy alternatywnych, lokalnych struktur wsparcia.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?
- Poznasz filozoficzne podstawy świadomości i myśli (
logos) w kontekście kosmologicznym. - Zdobędziesz argumenty za tym, że myśl poprzedza słowo i materię.
- Przekonasz się, jak doświadczenia śmierci klinicznej ilustrują niezależność świadomości.
- Otrzymasz praktyczne inspiracje: od wybaczenia i solidarności po obywatelskie bojkoty.
- Poznasz realny przykład sportowej uprzejmości, która rozbraja konflikty.
- Dowiesz się, jak budować lokalne wspólnoty wzajemnego wsparcia i wymiany zasobów.
- Zrozumiesz, dlaczego państwo to idea, którą można zastąpić lepszymi formami organizacji.
- Odkryjesz, jak codzienne wybory kształtują Twoją niezależność i wpływ na świat.