Wprowadzenie
W odcinku „Zagrożenia dla Polski. Kandydaci na prezydenta rozumieją geopolitykę?” prowadzący Piotr Zychowicz i gość Jacek Bartosiak, szef Strategy & Future, rozmawiają o strategicznej kondycji Polski wobec wojny na Ukrainie, słabości klasy politycznej, wyborach prezydenckich oraz wielkich mocarstwach – Stanach Zjednoczonych, Chinach i Rosji. Poruszają kwestie sojuszy regionalnych, technologii dronowych, ekonomicznych i ideologicznych kosztów narzucania woli oraz przedstawiają propozycje budowy podmiotowej polityki zagranicznej i obronnej Rzeczypospolitej.
1. Geopolityczny kontekst i „dzieci II Rzeczypospolitej”
Według Bartosiaka, polska klasa polityczna funkcjonuje jak „dzieci II Rzeczypospolitej” – państwa podwykonawczego wobec kapitalizmu zachodniego. Politycy działają „na przesyłach sił strukturalnych” i nie posiadają własnej agendy strategicznej. Bez własnej wizji bezpieczeństwa:
„Warunkiem wstępnym, żeby w ogóle Trump mógł o tym rozmawiać, było przeniesienie trupa Ukrainy […] i rzucenie na stół negocjacyjny. A Amerykanie nie dysponują truchłem kaczki”
Bartosiak używa tej metafory, by wskazać, że Zachód nie może narzucić Polsce własnych rozwiązań, jeśli Warszawa nie wypracuje samodzielnej siły przetargowej.
2. Wybory prezydenckie a bezpieczeństwo
Obaj autorzy krytykują ubogą debatę kandydatów na prezydenta w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Zychowicz zauważa, że pytania o relacje z NATO czy Unią powtarzają się jedynie w schemacie „dobre relacje = bezpieczeństwo”, bez wizji realnych mechanizmów obronnych:
„Nie widziałem w tych wyborach żadnej wizji, żadnego starcia wielkich pomysłów na Polskę, na jej bezpieczeństwo.”
Bartosiak podkreśla, że ani kandydat Rafał Trzaskowski, ani Szymon Hołownia czy inni nie oferują konstruktywnych rozwiązań geopolitycznych – powtarzają jedynie stare formuły zależności od Ameryki lub Francji i Niemiec.
3. Trump, Ukraina i równowaga sił
Zarówno Zychowicz, jak i Bartosiak zwracają uwagę na rolę Stanów Zjednoczonych w konflikcie. Trump próbował wymusić na Ukrainie ustępstwa – zaprzestanie eskalacji – lecz:
„Ukraińcy uważają, że muszą utrzymać swoje wojsko i przemysł zbrojeniowy, bo Europejczycy i Amerykanie nie zagwarantują im bezpieczeństwa.”
Rosja i USA dostrzegły, że bez silnej, niezależnej Ukrainy nie da się wynegocjować pokoju ani trwale zahamować agresji. Ukraina stała się jedyną realną siłą zbrojną powstrzymującą Moskwę na europejskim froncie.
4. Interesy i koszty transakcyjne mocarstw
Bartosiak wprowadza pojęcie kosztów transakcyjnych w polityce międzynarodowej: nawet wielkie mocarstwa nie zawsze są skłonne płacić cenę za narzucenie swej woli na peryferiach:
„Mocarstwa ponoszą koszty narzucenia woli małym i średnim, i czasami… po prostu ich na to nie stać.”
Przykłady: Turcja, Izrael czy Niemcy potrafią wstrzymywać się z realizacją amerykańskich czy francuskich oczekiwań, gdy koszty polityczne i militarne przewyższają zyski.
5. Sojusz regionalny i Międzymorze
Bartosiak przedstawia projekt sojuszu regionalnego – od Turcji i Rumunii przez Polskę, Ukrainę aż po państwa bałtyckie i Skandynawię – w celu wspólnej obrony i przeciwdziałania rosyjskiej agresji:
„Musimy zbudować naturalną koalicję państw zagrożonych Rosją […]: Turcja, Rumunia, Polska, Ukraina, państwa bałtyckie, Skandynawia.”
W jego wizji kluczowe elementy tej wspólnoty to: interoperacyjność wojskowa, wspólne systemy antydronowe i antyrakietowe, koordynacja patroli na Bałtyku (Gotlandia ↔ Przesmyk Suwalski) oraz wymiana wywiadowcza.
6. Polska–Ukraina: technologia, przemysł i drony
Polska może skorzystać na wojnie technologicznej w Ukrainie. Ukraińcy rozwinęli zaawansowane zdolności produkcji dronów uderzeniowych i pocisków manewrujących, oparte na dorobku sowieckiego przemysłu zbrojeniowego:
„Ukraina jest o lata świetlne przed Polską, jeśli chodzi o zdolności dronowe. Mają software pola bitwy i dziesiątki tysięcy gotowych do użycia systemów.”
Bartosiak proponuje: reforma regulacji (ustawa Wilczka dla dronów), utworzenie eksperymentalnej brygady dronowej, zwolnienie z ceł komponentów dual-use i wspólne projekty R&D z Ukrainą.
7. Polska–Chiny–USA: wielowektorowość
Obaj rozmówcy podkreślają brak w Polsce debaty o relacjach z Chinami. Bartosiak wskazuje na konieczność polityki wielowektorowej:
„Musimy prowadzić równe relacje i z USA, i z UE, i normalny handel z Chinami […], ale na zasadach, które zabezpieczą nas przed wpływem Moskwy i Pekinu.”
Zaleca negocjowanie umowy handlowej UE–Chiny, która uwzględni interesy obronne Polski i Europy Środkowej, oraz monitorowanie chińskich inwestycji w infrastrukturę krytyczną.
8. Strategiczne rekomendacje dla Polski
Podsumowując, Bartosiak przedstawia konkretne kroki:
- Fundusz strategiczny na wspólne projekty obronne z Ukrainą (drony, rakiety manewrujące)
- Deregulacja – uproszczenie prawa dla przemysłu dronowego i AI (dual-use)
- Eksperymentalna brygada dronowa w WP, zdolna do walki z konwencjonalnymi formacjami
- Koalicja regionalna: porozumienia obronne z Norwegią, Szwecją, Finlandią, Turcją, Rumunią
- Obecność SOF i oficerów WP na froncie ukraińskim oraz wymiana wywiadowcza
- Patrole powietrzne i morskie: Gotlandia–Przesmyk Suwalski, interoperacyjność lotnicza
- Włączenie Białorusi do systemu bezpieczeństwa po zakończeniu konfliktu
- Podmiotowa polityka zagraniczna – samodzielne definiowanie celów, a nie wykonywanie dyrektyw z Brukseli czy Waszyngtonu
Wnioski
- Polska nie może sprowadzać polityki bezpieczeństwa do relacji „kupujemy polisę” od USA lub UE – potrzebna jest własna, podmiotowa strategia.
- Projekty regionalnego sojuszu – od Turcji po Skandynawię – mogą stworzyć skuteczną linię obrony wobec Rosji.
- Współpraca technologiczna z Ukrainą w dziedzinie dronów i rakiet manewrujących to szansa na rozwój rodzimego przemysłu zbrojeniowego.
- Polityka wielowektorowa wobec Chin i USA jest konieczna, by Polska zachowała swobodę działania i zabezpieczyła kluczowe interesy.
- Reformy legislacyjne (deregulacja dual-use) i organizacyjne (eksperymentalna brygada dronowa) to pilne priorytety.
Tezy
- Polska klasa polityczna nie dysponuje wizją geopolityczną ani zdolnością strategicznej samodzielności.
- Ukraina – dzięki własnemu przemyślowi zbrojeniowemu i dronom – stała się centralnym elementem obrony Europy przed rosyjską agresją.
- Koszty transakcyjne powstrzymują wielkie mocarstwa przed bezpośrednim narzuceniem woli na peryferiach.
- Koalicja regionalna Intermarium (Turcja, Rumunia, Polska, Ukraina, państwa bałtyckie, Skandynawia) może wypełnić lukę między NATO a lokalnymi partnerami.
- Równoważenie relacji z USA, UE i Chinami wymaga podmiotowości i negocjowania własnych warunków bezpieczeństwa.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?
- Poznasz krytyczną ocenę polskiej klasy politycznej w kontekście geopolityki.
- Zrozumiesz, dlaczego wojna na Ukrainie stanowi test dla europejskiego bezpieczeństwa i roli Polski.
- Dowiesz się, jakie technologie dronowe i rakietowe rozwija Ukraina i jak Polska może na tym skorzystać.
- Otrzymasz analizę kosztów narzucania woli przez wielkie mocarstwa oraz mechanizmy geopolityczne za nimi stojące.
- Poznasz propozycje konkretnej strategii regionalnej – sojuszu Intermarium – oraz jej elementy organizacyjne i legislacyjne.
- Zdobędziesz argumenty na rzecz polityki wielowektorowej wobec USA, UE i Chin, kluczowej dla polskiej suwerenności.