Wprowadzenie
Film „TAJEMNICE, które skrywa FED” przedstawia historię, strukturę i funkcje Systemu Rezerwy Federalnej (Fed) – głównej władzy monetarnej Stanów Zjednoczonych. Autor obala mity i teorie spiskowe dotyczące Fed, omawia jego powstanie, kontrowersyjne początki, specyfikę własności i mandatów polityki pieniężnej, a także rolę FOMC. W materiale wykorzystywane są przykłady historyczne, opinie ekonomistów oraz cytaty z publikacji spiskowców.
Opracowanie zawiera:
- chronologiczne przedstawienie powstania Fed i pierwszych spotkań bankierów,
- analizę teorii spiskowych autorstwa Edwarda P. Mullinsa,
- wyjaśnienie mechanizmu własności udziałów w Fed,
- omówienie mandatów polityki monetarnej: dualnego mandatu Fed,
- przedstawienie roli Komitetu Otwartego Rynku (FOMC),
- sekcje: Wnioski, Tezy oraz Dlaczego warto zapoznać się z filmem.
1. Mitologizacja FED i teorie spiskowe
Fed jest „najbardziej rozpoznawalną władzą monetarną na świecie”. Od momentu powstania, wokół tej instytucji narosło wiele mitów:
„Tajemna misja świata, polityki, gospodarki stanowiła pole do popisu dla zwolenników spiskowej teorii dziejów.”
Jednym z propagatorów teorii był Edward P. Mullins, „amerykański zwolennik białej supremacji czy zatwardziały antysemita”, autor książki „Sekret rezerwy federalnej”:
„Mullins wydał książkę Sekret rezerwy federalnej i nie, nie polecam jej, no chyba, że lubisz finansowe science fiction.”
Autor filmu wskazuje, że choć książka Mullinsa cieszy się popularnością wśród miłośników teorii spiskowych, to jej tezy mają charakter sensacyjny, a nie naukowy.
2. Początki Systemu Rezerwy Federalnej
2.1 Data powstania i tło historyczne
Fed został powołany ustawą z 23 grudnia 1913 roku, podpisaną przez prezydenta Woodrowa Wilsona. Data ta wyznacza formalne narodziny systemu, jednak jego geneza sięga wcześniejszych, tajnych spotkań elit bankowych.
„Fed rodził się w bólach różnych interesów przez długi czas.”
2.2 Spotkanie na wyspie Jekyll w 1910 roku
W listopadzie 1910 roku sześciu wpływowych bankierów zebrało się w resorcie na wyspie Jekyll (Georgia) w całkowitej tajemnicy:
- Nelson Aldrich (senator),
- Piotr Andrew (politolog i współpracownik Harvardu),
- Henry Davison (starszy partner w JP Morgan),
- Arthur Shelton (sekretarz Aldricha),
- Frank Vanderlip (szef National City Bank of New York),
- Paul Warburg (dyrektor Wells Fargo).
„Amerykańscy bankierzy … nie poinformowali nawet swoich najbliższych. Spiskowcy używali wyłącznie swoich imion w trakcie podróży koleją … aby dochować konspiracji.”
Celem spotkania było opracowanie projektu instytucji centralnej, mającej stabilizować system finansowy USA.
2.3 Protesty i odrzucenie planu Aldricha
Propozycja senatora Aldricha zakładała utworzenie zarządu liczącego 46 osób, z których tylko sześć miałoby być mianowanych przez rząd. Plan został skrytykowany przez demokratów, którzy argumentowali, że nadmiernie faworyzuje bankierów kosztem kontroli rządu.
„Sprzeciw wobec tej propozycji był jednym z filarów argumentacji Demokratów.”
Po wyborach w 1912 roku i dojściu Wilsona do władzy projekt Aldricha został odrzucony, a temat Fed wrócił na agendę dopiero w kolejnej kadencji.
3. Teoria Edwarda P. Mullinsa i ocena krytyków
3.1 Tezy Mullinsa
Mullins w swojej publikacji stawia tezy:
- Fed nie jest bankiem rządowym, lecz prywatnym bankiem centralnym,
- jest kontrolowany przez elitę finansistów dla ich własnych korzyści.
„Jego zdaniem system rezerwy federalnej nie jest bankiem rządowym USA, nie jest kontrolowany przez Kongres, lecz jest prywatnym bankiem centralnym kontrolowanym przez elitę finansistów w ich własnym interesie.”
3.2 Odpowiedź naukowa
Mateusz Machaj (Uniwersytet Wrocławski) i inni ekonomiści podkreślają, że posiadanie udziałów w Fed nie czyni go prywatną spółką:
- Udziały nie są przedmiotem obrotu;
- nie dają prawa do zmiany zarządu ani polityki Fed;
- zyski przekazywane są do budżetu państwa, a nie do udziałowców.
„Działalność tego banku jest ściśle regulowana przepisami ustawowymi … to, że istnieją udziały … nie czyni automatycznie banku prywatną spółką.”
Udziały w Fed przynoszą stały 6% zwrot ustawowo zagwarantowany, a nadwyżki dochodów trafiają do skarbu państwa.
4. Struktura i własność Fed
4.1 Udziały banków komercyjnych
Banki komercyjne posiadają udziały w swoich regionalnych bankach Rezerwy Federalnej. Jednak udziały te różnią się od akcji spółek giełdowych:
- nie podlegają obrotowi;
- nie pozwalają na zmianę zarządu;
- nie umożliwiają dystrybucji zysków poza określoną ustawowo stopę zwrotu.
„Posiadanie tych udziałów nie pozwala na wymianę zarządu, ani zmianę poziomu przyznawanych zarobków.”
4.2 Obowiązek przekazywania nadwyżek
Fed, podobnie jak Narodowy Bank Polski, przekazuje wypracowaną nadwyżkę dochodów do budżetu państwa, co wyklucza kumulację zysków przez prywatnych udziałowców.
„Oddaje wypracowaną nadwyżkę dochodów do budżetu państwa. A zatem nie trafia ona do właścicieli prywatnych.”
5. Mandaty polityki monetarnej Fed
5.1 Mandat trójcelowy (dualny)
Od 1977 roku ustawowy mandat Fed obejmuje:
- Maksymalne zatrudnienie,
- Stabilność cen,
- Umiarkowane długoterminowe stopy procentowe.
W praktyce dwa ostatnie cele łączy się w jedność, co daje tzw. „mandat dualny”.
„Większość gremiów … koncentruje się na jednym celu – stabilizacji cen. W USA jest inaczej.”
5.2 Komitet Otwartego Rynku (FOMC)
FOMC, w skład którego wchodzą członkowie zarządów regionalnych banków Fed oraz prezesi kilku banków centralnych, prowadzi operacje otwartego rynku, kształtując politykę stóp procentowych w USA.
6. Szczegóły dualnego mandatu
6.1 Zatrudnienie i stopa bezrobocia
Fed dąży do poziomu zatrudnienia określanego jako „niecykliczna stopa bezrobocia” (NRU), przy której inflacja pozostaje stabilna. Aktualne szacunki wskazują NRU na około 4,2%.
„Celem … jest zapewnienie pożądanego poziomu bezrobocia, który utrzymuje się w normalnych warunkach gospodarczych.”
6.2 Stabilność cen i stopy procentowe
Fed definiuje stabilność cen jako brak skrajnych wahań inflacji lub deflacji, co umożliwia przewidywalne planowanie kredytów i inwestycji.
„Niestabilność cen … prowadzi do niepożądanych konsekwencji dla stabilności gospodarczej.”
Inflacyjne oczekiwania i długoterminowe nominalne stopy procentowe są ze sobą ściśle powiązane.
7. Debata i krytyka mandatu dualnego
7.1 Kontrowersje naukowe
Krytycy mandatu dualnego twierdzą, że cele niskiego bezrobocia i niskiej inflacji są sprzeczne:
„Nie da się osiągnąć obu celów jednocześnie, ponieważ niskie bezrobocie prowadzi do wysokich cen i na odwrót.”
7.2 Przykłady zagraniczne
Australia i Nowa Zelandia eksperymentowały z podobnym mandatem, jednak od 2023 r. obie powróciły do modelu skupionego wyłącznie na stabilności cen.
Wnioski
- Fed powstał w wyniku potajemnych spotkań bankierów, jednak finalny kształt systemu jest efektem demokratycznych procesów legislacyjnych.
- Teorie spiskowe Edwarda Mullinsa nie znajdują potwierdzenia w regulacjach prawnych i funkcjonowaniu Fed.
- Udziały banków komercyjnych w Fed różnią się od akcji prywatnych spółek i nie umożliwiają kontroli polityki monetarnej.
- Fed działa w ramach dualnego mandatu: maksymalnego zatrudnienia i stabilnych cen wraz z umiarkowanymi stopami procentowymi.
- Polityka Fed, realizowana przez FOMC, stanowi przykład unikalnego podejścia do polityki monetarnej w porównaniu z innymi bankami centralnymi.
Tezy
- Fed nie jest ani w pełni prywatny, ani w pełni państwowy – to hybrydowa instytucja silnie regulowana ustawowo.
- Udziały banków komercyjnych w Fed mają charakter wyjątkowy i nie dają prawa do zarządzania instytucją.
- Dualny mandat Fed od 1977 roku obejmuje zarówno cele zatrudnienia, jak i stabilności cen.
- Komitet Otwartego Rynku (FOMC) jest kluczowym organem odpowiedzialnym za operacje na rynku pieniężnym.
- Teorie spiskowe dotyczące kontroli Fed przez elitę finansistów nie wytrzymują analizy prawnej i ekonomicznej.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?
- Przegląd genezy Fed, w tym tajnych spotkań bankierów na wyspie Jekyll.
- Krytyczna analiza kontrowersyjnej książki Edwarda P. Mullinsa.
- Wyjaśnienie, dlaczego udziały w Fed nie czynią go prywatną spółką.
- Szczegółowe omówienie dualnego mandatu i roli FOMC.
- Porównanie polityki monetarnej USA z modelami innych krajów.
- Zrozumienie mechanizmów stabilizacji gospodarki poprzez politykę pieniężną.
- Odpowiedzi na najczęstsze mity i pytania wokół Fed.
- Wskazanie różnic między teorią spiskową a faktami historycznymi i prawnymi.
- Oto oficjalna wersja historii Fed – Prawda wybielona ?