Wprowadzenie
W dzisiejszym odcinku gościmy Magdalenę Ziętek-Wielomską – prezeskę Fundacji Pro Vit Bona, publicystkę i badaczkę zajmującą się m.in. cybernetyką i filozofią. Rozmowa dotyczy pogłębiającego się załamania niemieckiej gospodarki, jego globalnych przyczyn i konsekwencji oraz tego, jak Polska powinna przygotować się na nadchodzące zmiany geostrategiczne i ekonomiczne.
Pełne opracowanie materiału
1. Nowy porządek geopolityczny i wyczerpanie „dividendu pokoju”
Magda Ziętek-Wielomska podkreśla, że dotychczasowy porządek – oparty na hegemoni i neoliberalnym modelu amerykańskim – uległ załamaniu. „Ten świat już nie istnieje, to się kończy, trudne lata przed nami. Może zostać nam zupełny brak energii, a to oznacza poważny kryzys gospodarczy” – ostrzega Ziętek-Wielomska.
2. Historyczne uzależnienie Europy od Niemiec
– Model gospodarczy Polski i wielu krajów Europy Środkowej powstał jako uzupełnienie silnego, eksportowego przemysłu niemieckiego.
– Od trzech dekad Polska funkcjonuje w ramach „Pan-Europa” – projektu, który od stu lat zakłada tworzenie państw formalnie niepodległych, lecz faktycznie zależnych od gospodarki niemieckiej.
Linki:
- Fundacja Pro Vit Bona: provitbona.org
- Podcast „BSS Bez Tajemnic”: youtube.com/c/BSSBezTajemnic
3. Przemysł XXI wieku a niemiecka „nowoczesność XIX-wieczna”
– Niemcy od ponad stu lat przodują w branżach: motoryzacyjnej, maszynowej i chemicznej – dziedzinach rodem z XIX w.
– W nowych technologiach, zwłaszcza cyfrowych i IT, od lat pozostają w tyle za USA, Chinami czy Izraelem.
4. Wypalanie „wiatru w plecy”
W przemówieniu z października 2022 r. prezydent Niemiec Walter Steinmeier przyznał:
„Niemcy – kraj bez własnych surowców – stały się potęgą dzięki edukacji i innowacjom. Lecz tamte lata, gdy wiatr wiał nam w plecy, dobiegły końca.”
Steinmeier wskazał za główny czynnik zmiany rywalizację Chin i Rosji, koniec ery taniej ropy i gazu oraz konieczność budowy gospodarki opartej na XXI-wiecznych technologiach.
5. Rola Chin i Rosji
– Chińska współpraca strategiczna z Rosją obaliła plan „Lisbon to Vladivostok”, zakładający podbój gospodarczy Rosji przez Berlin.
– Chińskie firmy zdobywają europejskie rynki, w tym motoryzacyjny, zasypując je tańszymi samochodami elektrycznymi.
6. Niemcy na energetycznym zakręcie
– Wycofywanie się z węgla i atomu oraz skokowe ceny energii uderzają w konkurencyjność niemieckich fabryk.
– Plan „zielonego” wodoru importowanego z Afryki napotyka na protesty i ryzyko nowej formy neokolonializmu.
7. Polska w obliczu niemieckiego kryzysu
– Do tej pory Polskę traktowano jako tanią „fabrykę” Niemiec – montaż części do samochodów, elektroniki, agd itp.
– Teraz Berlin będzie oczekiwał od Warszawy kompromisów (np. w energetyce), jednocześnie sam borykając się z niedoborem surowców i wzrostem kosztów pracy.
8. Alternatywy i własna strategia
– Polska potrzebuje autorskiej wizji rozwoju: energetycznej (m.in. nuklearnej?), przemysłowej i technologicznej.
– Kluczowa jest transformacja z modelu „podwykonawcy” w model innowatora: od budowy fabryk do tworzenia marek, własnych technologii i eksportu zaawansowanych usług.
9. Społeczne i biznesowe konsekwencje
– Maleje zaufanie do neoliberalnego laissez-faire; wzrasta rola państwowej polityki industrialnej i protekcjonizmu.
– Konieczność budowy „kapitału społecznego” poprzez wzajemne wsparcie polskich przedsiębiorstw i konsumentów („wyboru portfela”).
10. Wnioski z wykładów i konferencji
Ziętek-Wielomska podkreśla wartość spotkań offline (np. konferencji w Radomsku):
„Ludzie muszą zobaczyć, że dzielą te same problemy i wspólnie szukać rozwiązań, zamiast tylko krytykować.”
Wnioski:
- Kończy się era taniej energii i niemieckiej dominacji eksportowej; czeka nas głęboka reorganizacja gospodarki Europy Środkowej.
- Polska musi wypracować własną strategię: odejść od roli „podwykonawcy” Niemiec i stać się twórcą marek oraz technologii.
- Rosnący protekcjonizm światowy wymaga budowy silnej polityki przemysłowej i energetycznej.
- Kluczowe staje się „kapitał społeczny” – wspieranie polskich firm poprzez świadome wybory konsumenckie.
- Dialog i spotkania bezpośrednie sprzyjają budowaniu realnej wspólnoty interesów i wypracowaniu rozwiązań.
Tezy:
- Niemiecki model gospodarczy, oparty na XIX-w. przemyśle ciężkim, wkracza w fazę głębokiego kryzysu.
- Koniec „wiatru w plecy” – czas tańszej energii i ekspansji eksportowej dobiegł końca (Steinmeier, 2022).
- Chińsko-rosyjska współpraca obaliła plan „Europa od Lizbony po Władywostok”.
- Polska znajduje się na ścieżce transformacji – od kraju-podwykonawcy do samodzielnego gracza technologicznego.
- Protekcjonizm i „ekonomiczny patriotyzm” będą kluczowymi mechanizmami przetrwania.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?:
- Pogłębiona analiza przemówienia prezydenta Steinmeiera o końcu rosy-niemieckiej „normalności”.
- Wyjaśnienie, jak światowy protekcjonizm i chińska ekspansja zmieniają pozycję Niemiec.
- Próba odpowiedzi na pytanie, jak Polska może zbudować własną wizję rozwoju w cieniu kryzysu niemieckiej gospodarki.
- Praktyczne przykłady z życia społeczności polskich ekspertów i konferencji, które pokazują wagę wspólnych działań.
- Zachęta do „ekonomicznego patriotyzmu” – świadomego wspierania polskich firm w codziennych wyborach.