Wprowadzenie
W odcinku „Zdrowiej jedząc sezonowo i lokalnie” prowadzący Igor rozmawia z Ireną z Way o tym, co warto jeść w maju, by korzystać z darów natury i wspierać zdrowie. Omówione zostają chińskie pory roku i powiązane z nimi żywioły, smaki oraz konkretne warzywa, dzikie rośliny i zioła. Irena dzieli się prostymi przepisami, propozycjami dań i napojów oraz wskazówkami nawyków, które można wprowadzić w ten sezon.
Chiński podział pór roku i żywiołów
- Wiosna (żywioł drzewa) – w chińskiej filozofii trwa od początku lutego do końca kwietnia; charakteryzuje się ruchem soków „do góry”, przygotowaniem drzew do rozkwitu.
- Lato (żywioł ognia) – zaczyna się po środku między równonocą wiosenną a przesileniem letnim; ruch energii „na zewnątrz”, dojrzałe owoce owalne i okrągłe.
- Okres przejściowy (żywioł ziemi) – krótki czas między porami, służy transformacji i trawieniu (w naszym kalendarzu: połowa maja).
Smaki w sezonie majowym
- Smak ostry (ruch na zewnątrz, żywioł metalu)
– pobudza krążenie i metabolizm, wskazany przy ospałości i ociężałości wiosny; źródła: czosnek niedźwiedzi, szczypiorek, rzodkiewka, musztardowce, papryczka chili. - Smak kwaśny (ruch do środka, kontrola żywiołu drzewa)
– ściąga i hamuje nadmiarową energię do góry (migreny, złość); ograniczyć na wiosnę (choć staje się przydatny w upale). Źródła: rabarbar, dzikie owoce kwaśne, kompoty. - Smak gorzki (ruch w dół)
– wspomaga wątrobę i trawienie, łagodzi zastój; źródła: mniszek lekarski, przytulia, gorzka zielenina, warzywa korzeniowe. - Smak słodki (żywioł ziemi)
– podstawowy, odżywia krew i „ziemię” organizmu; źródła: zboża (ryż, kasze), marchew, burak, seler.
Majowe nowalijki i dzikie rośliny
- Pokrywa – przebogata w żelazo, wspiera krwinki; najlepiej pić świeży sok lub dodawać sparzone liście do jajecznicy, sałatek, zup.
- Pokrzywa – odżywia hemoglobinę, można jeść młode liście w zupach i sałatkach.
- Boczniaki – dostępne w uprawie od kwietnia do czerwca; potrzebują chłodnej, wilgotnej piwnicy z dostępem światła.
- Gwazdnica, podagrycznik, czosnaczek – doskonałe do zup i dań jednogarnkowych.
Propozycja dania miesiąca
Zupa z pokrzywy i dzikich chwastów
- Na oliwie zeszklić cebulę dymkę; dodać tarte marchew, pietruszkę i seler.
- Zalać wywarem warzywnym, dodać drobno pokrojone ziemniaki.
- Gotować do miękkości ziemniaków, dodać sól, kurkumę, chili lub pieprz.
- Pod koniec wrzucić sparzoną pokrzywę i inne chwasty (gwiazdnicę, podagrycznik).
- Wlać roztrzepane jajka, tworząc „kluski” lub jajeczny wątek.
Propozycja napoju miesiąca
Napar z pokrzywy – łyżka świeżych liści zalana gorącą wodą, parzyć 5–10 min, pić jako suplement wspierający krew.
Majowy nawyk dla zdrowia
Codzienne picie ciepłej wody z dodatkiem soli (np. kłodawskiej) lub przygotowywanie domowych kompotów i zup-napojów na bazie sezonowych składników, zawsze pół godziny przed i godzinę po posiłku, by wspomóc trawienie i nawilżenie organizmu.
Wnioski:
- Maj to okres przejściowy między wiosną a latem, odpowiadający żywiołowi ziemi – czas pochłaniać i przetwarzać energię.
- Warto dobierać smaki do aktualnych potrzeb organizmu: ostry przy ospałości, gorzki dla lepszego trawienia, kwaśny z umiarem, słodki jako baza pożywienia.
- Sezonowe zieleniny – pokrzywa, chwasty, musztardowce – oraz boczniaki stanowią cenne źródło mikroskładników i odżywczych soków.
- Regularne nawyki picia ciepłej wody z dodatkami i kompotów wspomagają trawienie, nawilżają żołądek i utrzymują równowagę płynów.
Tezy:
- Chiński kalendarz żywiołów (drzewo, ogień, ziemia) pomaga lepiej zrozumieć sezonowe potrzeby ciała.
- Smak ostry kontroluje ospałość, gorzki wspiera wątrobę, kwaśny reguluje nadmiar energii, słodki odżywia „ziemię” organizmu.
- Majowe dzikie rośliny, zwłaszcza pokrzywa, mają silne działanie detoksykujące i krwiotwórcze.
- Proste dania i napoje z produktów lokalnych (zupy, sok z pokrzywy) mogą zastąpić drogie suplementy i pobudzić naturalne procesy zdrowienia.