Wprowadzenie
W najnowszym odcinku autor kanału omawia zmiany legislacyjne dotyczące muchomora czerwonego (Amanita muscaria) – grzyba od wieków wykorzystywanego przez niektóre kultury do rytualnych praktyk psychoaktywnych. Choć dawniej legalny i powszechnie spotykany w lasach Polski, dziś jego posiadanie, przetwarzanie czy przemyślane wykorzystanie może prowadzić do odpowiedzialności karnej. Rozmowę prowadzi Igor, a gościem jest adwokat i doktor prawa Filip Duski, który w sposób przystępny wyjaśnia:
- jak muchomor został ujęty w nowym rozporządzeniu Ministra Zdrowia;
- jakie kary grożą za posiadanie „zwykłych” i „znacznych” ilości suszu;
- dlaczego również przekazywanie informacji o suszeniu czy przygotowaniu produktów z muchomora może okazać się ryzykowne;
- wreszcie, jakie biologiczne i terapeutyczne właściwości zawdzięczamy zawartym w muchomorze substancjom: muscymolowi i kwasowi ibotenowemu.
Przedstawione poniżej opracowanie w pełni zachowuje treść rozmowy, kluczowe cytaty oraz objaśnia kontekst prawny i kulturowy.
1. Status prawny muchomora czerwonego
1.1 Dawny podział na grzyby jadalne, niejadalne i trujące
W klasycznym skatalogowaniu grzybów muchomor czerwony od zawsze był uznawany za trujący – dlatego nie znalazł się na liście 72 gatunków dopuszczonych do obrotu w Polsce.
1.2 Pierwsze ściganie w praktyce
Jesienią 2024 r. organy sanitarne i Inspekcja Handlowa zaczęły karć sprzedawców suszu z muchomorów jako tzw. dopalaczy – mimo że formalnych zmian prawnych wciąż brakowało.
1.3 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 kwietnia 2025
W Dzienniku Ustaw 7 maja 2025 opublikowano Rozporządzenie 598 Ministra Zdrowia, które – po 14 dniach vacatio legis – weszło w życie 22 maja. W załączniku nr 3 rozporządzenia wpisano:
„Kwas ibotenowy” oraz „muscymol” – jako nowe substancje psychoaktywne.
Filip Duski:
„Zapis ten oznacza, że posiadanie substancji zawartych w muchomorze jest traktowane tak jak posiadanie heroiny czy kokainy – z tą różnicą, że za „zwykłą” ilość grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności, a za „znaczną” – pozbawienia wolności od 3 do 20 lat.”
2. Kary za posiadanie i wytwarzanie
2.1 Posiadanie niewielkich ilości
– Grzywna lub ograniczenie wolności
W praktyce:
- do ~20 g suszu (kilkanaście dawek psychoaktywnych) – zazwyczaj kara grzywny;
- do 2 lat „bycia osobą karaną” (wpis do rejestru skazanych).
2.2 Posiadanie znacznych ilości
– Zbrodnia – art. 53 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii:
„Kto wbrew przepisom ustawy wytwarza, przetwarza albo przerabia środki odurzające lub nowe substancje psychoaktywne […] podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.
Jeżeli czyn dotyczy znacznej ilości lub służy osiągnięciu korzyści majątkowej lub osobistej – kara od 3 do 20 lat.”
W praktyce:
- suszenie > 200–300 g surowych grzybów = „znaczna ilość”;
- przekazywanie w zamian za jakąkolwiek korzyść osobistą (np. nocleg, posiłek) = podwyższona kara.
2.3 Udzielanie i nakłanianie
Art. 55 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii:
„Kto udziela innej osobie, ułatwia, umożliwia użycie albo nakłania do użycia środków odurzających lub […] nowych substancji psychoaktywnych – podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.”
Z tego wynika, że nawet publikacja instruktażu suszenia muchomora może być potraktowana jako „nakłanianie”.
3. Gdzie jest granica zagrożenia?
| Działanie | Przestępstwo | Kara |
|---|---|---|
| Posiadanie ≲ 20 g suszu | Wykroczenie* | Grzywna / ograniczenie wolności |
| Posiadanie > 200 g suszu | Zbrodnia | 3–20 lat więzienia |
| Wytwarzanie suszu (suszenie, nalewki, wyciągi) | Zbrodnia | 3–20 lat więzienia |
| Udzielanie / nakłanianie do użycia którejkolwiek | Przestępstwo | Do 3 lat więzienia |
*Decyzję o kwalifikacji jako wykroczenie lub o umorzeniu śledztwa podejmuje prokurator; w praktyce regiony Polski różnie podchodzą do umarzania.
4. Czy maści i preparaty zewnętrzne też są zakazane?
Filip Duski wyjaśnia, że wytworzenie maści z muchomorem wprowadza grzyba w taką formę, że niemożliwe jest osiągnięcie efektu psychoaktywnego – więc czysto teoretycznie nie wpisuje się w katalog przestępstw. Praktycznie jednak sądy i prokuratura mogą uznać, iż każda postać zawierająca zabronione substancje jest przedmiotem przestępstwa.
5. Czy grzyby rosnące naturalnie to problem?
Dzikie stanowisko muchomorów na działce właściciela –
“Niewyobrażalne, żeby policja wlepiała mandat za naturalnie wyrosłe grzyby bez ingerencji człowieka.”
W praktyce: – doniesienie sąsiada → krótka kontrola;
– razi jednak każde „wytwarzanie”: suszarki, worki pełne grzybów…
6. Muchomor a inne substancje
| Substancja | Uzależniający potencjał | Śmiertelność | Terapeutyczny potencjał |
|---|---|---|---|
| Alkohol | wysoki | liczne | umiarkowany (małe dawki) |
| Psylocybina (grzyby) | bardzo niski | brak | PTSD, depresja, lęki |
| Kwas ibotenowy / muscymol | bardzo niski | brak | badania wstępne (sen, migrena) |
7. Dlaczego o tym rozmawiamy?
- Nauka kontra prawo
– ustawodawca wprowadził zakazy bez szerokich, niezależnych badań klinicznych;
– amatorzy (forumowicze, „grzybiarze-psychonautycy”) zgromadzili o wiele więcej praktycznych danych niż instytucje państwowe; - Społeczne potrzeby odmiennych stanów świadomości
– od zarania ludzkości ludzie sięgali po psychodeliki celem ceremonii, uzdrowienia, wglądu;
– dziś – kryzys prawopółkulowego widzenia świata (Magilchrist) i tęsknota za „połączeniem”; - Edukacja i harm reduction
– rozróżnienie między „mędrcem” (prawa półkula, wgląd) a „ministerem” (lewa półkula, kontrola) – potrzeba obu;
– procedury naukowe chronią przez szkodami, zaś prawo chroni przez nadużyciem – lecz może nadgorliwie; - Praktyka prawnicza
– sprawa posiadania muchomora to przykład, jak bezmyślna legislacja może niszczyć życie jednostek;
– wciąż jednak obowiązują zasady umorzeń i proporcjonalności.
Wnioski:
- Nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 maja 2025 wpisało kwas ibotenowy i muscymol do katalogu „nowych substancji psychoaktywnych”, co równoległe do ustaw o narkotykach.
- Za posiadanie niewielkiej ilości suszu grozi grzywna lub ograniczenie wolności, za znaczne – od 3 do 20 lat więzienia.
- Przetwarzanie (suszenie, nalewki, maści) oraz udzielanie informacji „jak zrobić” może zostać uznane za przestępstwo.
- Choć muchomor ma niski potencjał toksyczny i terapeutyczny walory, jego użycie i obieg jest obecnie kryminalizowane bez pełnych badań naukowych.
- Problem dotyka większej kwestii: równowagi między kontrolą (lewa półkula) a wglądem (prawa półkula) oraz roli nauki versus presji społecznej przy tworzeniu prawa.
Tezy:
- Legislacja dot. substancji psychoaktywnych często wyprzedza naukę i ignoruje dane praktyczne amatorów.
- Kryminalizacja muchomora czerwonego może niszczyć osoby, które eksperymentowały w „bezpiecznych” ilościach.
- Każda forma przetwarzania grzybów – suszenie, nalewki – grozi poważnymi zarzutami karnymi.
- Umorzenia spraw posiadania niewielkich ilości zależą od prokuratora i regionu Polski, bywa niejednolicie.
- Dyskusja o psychodelikach dotyczy głębszego problemu: utraty kontaktu z „prawej półkuli” – potrzeby wspólnoty, wglądu i troski.
Dlaczego warto zapoznać się z filmem?:
- By zrozumieć aktualny stan prawny muchomora – jakie kary realnie grożą.
- By poznać praktyczne porady Adw. Filipa Duskiego: co wolno, a co już prowadzi do ścigania.
- By uświadomić sobie paradoks: nauka o substancjach vs. prawo oparte na strachu.
- By zweryfikować własne plany eksperymentów – unikać prowadzenia suszenia i instruktaży.
- By docenić szerszy kontekst kulturowy i neurobiologiczny psychodelików w życiu człowieka.
- By dowiedzieć się o mechanizmie umorzeń i regionalnych różnicach w polskim wymiarze sprawiedliwości.
- By zrozumieć, jak polityka narkotykowa odzwierciedla konflikt między „kontrolą” a „troską” w społeczeństwie.